Przewodnik po nauczaniu metodą Montessori. Na czym polega, główne założenia, cele

Włoska lekarka dr Maria Montessori oparła swoją ideę na zindywidualizowanym podejściu do rozwijania różnych umiejętności. Wiesz, czym charakteryzuje się metoda Montessori i jak ułożyć program nauczania, aby wszechstronnie wpływać na wychowanie? Przygotowaliśmy kompleksowy przewodnik, w którym przedstawiamy jej główne założenia, sprawdzamy, co ustalono w szkole Montessori i w jaki sposób ma to wpływ na psychikę małych dzieci.

Metoda Montessori: na czym polega?

Metoda Montessori to unikalny i innowacyjny system nauczania dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym. Dr Maria Montessori była jedną z pierwszych kobiet lekarzy, które zdobyły stopień lekarski we Włoszech. Propozycje dydaktyczne są rewolucyjne nawet obecnie. Lekarka zwróciła uwagę na to, jak ważne jest kierowanie się indywidualnymi predyspozycjami dzieci, nie tylko w sali przedszkolnej czy szkolnej, ale także w innych momentach życia. Maria Montessori wierzyła, że każde dziecko ma wrodzoną chęć do nauki i że otoczenie powinno wspierać je w procesie edukacji, a nie hamować ten proces.

Rola otoczenia w pedagogice Montessori

Jednym z kluczowych elementów metody Montessori jest rola nauczyciela jako obserwatora i przewodnika, który wspiera i inspiruje dzieci w ich samodzielnym odkrywaniu świata. Nauczyciel dostarcza odpowiedniego materiału i prezentuje różne możliwości jego wykorzystania, ale to dziecko samodzielnie podejmuje decyzję, w jaki sposób i w jakim tempie będzie z tego korzystać. Oprócz tego nauczyciel jest kreatorem środowiska, ale także obserwatorem zachowań. Szkoła Montessori to przede wszystkim wysoko wykształceni nauczyciele, którzy łączą wiedzę teoretyczną z umiejętnościami praktycznymi.

Środowisko, w którym znajduje się dziecko, tworzą nie tylko ludzie, ale również pomoce dydaktyczne oraz atmosfera panująca na przykład w sali szkolnej lub przedszkolnej. Poznawanie otoczenia na własnych zasadach pozwala na rozwijanie indywidualnych uzdolnień i realizowanie się dziecka w swoich zadaniach. Materiały powinny więc być przystosowane do różnorodnych interakcji, świetnie w tym celu sprawdzają się ćwiczenia sensoryczne, elementy edukacji matematycznej i językowej. W ten sposób dziecko poznaje także społeczne reguły.

Jak pracować z metodą Montessori?

Pedagogika Montessori stawia na stworzenie odpowiedniego środowiska, które umożliwi dzieciom swobodne eksplorowanie i uczenie się poprzez doświadczenie. Środowisko to powinno być przyjazne dla dzieci, spokojne, uporządkowane i pełne odpowiednio dobranych materiałów dydaktycznych. To dziecko jest głównym elementem swojego środowiska, ważne jest więc dopasowanie toku nauczania do potrzeb i zainteresowań.

Brak rywalizacji i podejście bezwarunkowe

Metoda Marii Montessori szanuje wybory dziecka i stawia na budowanie wewnętrznej motywacji do nauki. W procesie wychowawczym nie stosuje się systemu kar i nagród (podejście bezwarunkowe), a także nie ocenia się podopiecznych. Dzieci uczą się szacunku do innych ludzi, współpracowania z nimi, a także rozwija umiejętności społeczne. Dziecko staje przed wyzwaniem radzenia sobie z rozwiązywaniem konfliktów, stawiania granic i nauki poprzez obserwowanie innych.

Samodzielne projekty naukowe dopasowane do indywidualnego tempa rozwoju

Jeśli dziecko wyraża zainteresowanie pewnym materiałem lub czynnością, powinno mieć możliwość swobodnego eksplorowania tego zainteresowania. Rolą nauczyciela jest wspieranie dopiero w momencie, gdy dziecko ma trudności, podsuwając odpowiednie pomoce edukacyjne i w razie potrzeby pokazując, jak z nich korzystać, ale nie narzucając konkretnego sposobu działania czy tempa.

Założeniem metody nauczania w duchu Montessori jest również umożliwienie dzieciom przeprowadzania własnych projektów edukacyjnych. Nie jest potrzebny wcześniej przygotowany plan dnia, dzieci nie korzystają z zeszytów ćwiczeń i innych książek narzucających tryb nauki.

Zdobywana wiedza pochodzi z naturalnej ciekawości, dzięki czemu nie trzeba się mierzyć z poczuciem zniechęcenia. Pomoce Montessori prowadzą dziecko po świecie, pozwalając na swobodne odkrywanie jego tajemnic.

Pedagogika Marii Montessori: cele i wyzwania

Cele pedagogiki Montessori są wielowymiarowe i skupiają się na holistycznym rozwoju dziecka. Przede wszystkim, metoda ta dąży do wykształcenia u dzieci niezależności i samodzielności, zarówno w aspektach edukacyjnych, jak i tych związanych z codziennym życiem. W tym powinni pomagać rodzice, którzy także w domu będą budowali w dzieciach poczucie niezależności i odpowiedzialności za własne decyzje.

W kontekście akademickim pedagogika Montessori skupia się na dostarczaniu dzieciom umiejętności niezbędnych do efektywnego uczenia się, takich jak krytyczne myślenie, rozwiązywanie problemów i kreatywne podejście. Jest to osiągane poprzez stworzenie środowiska, które promuje odkrywcze uczenie się, zamiast tradycyjnej, autorytarnej metody dydaktycznej. To może zaowocować również w dorosłym życiu, wzmacnianie takich cech u młodszych dzieci pozwoli na lepsze rozumienie ładu społecznego w przyszłości.

Główny cel pedagogiki Marii Montessori

Głównym celem pedagogiki Montessori jest wykształcenie w dzieciach miłości do nauki, której towarzyszy ciekawość, pasja i zrozumienie, że proces uczenia się jest czymś więcej, niż tylko zdobywaniem informacji. Dzieci są zachęcane do poszukiwania odpowiedzi na własne pytania, co z kolei prowadzi do lepszego zrozumienia tematu i długotrwałego przyswojenia wiedzy.

Tradycyjna edukacja przedszkolna a pedagogika Montessori

Edukacja Montessori różni się od tradycyjnej edukacji przedszkolnej w wielu aspektach. Przede wszystkim, Montessori stawia na respektowanie indywidualności dziecka i jego tempa rozwoju. Przedszkola Montessori są zorganizowane w taki sposób, aby dzieci mogły swobodnie wybierać czynności, które chcą wykonywać, zamiast podążać za narzuconym planem lekcji. Takie podejście umożliwia dzieciom rozwijanie swoich naturalnych zainteresowań i talentów.

Dodatkowo metodę Montessori wyróżnia nacisk na zdobywanie przez dzieci praktycznych umiejętności życiowych. W przedszkolach Montessori nauczyciele są obserwatorami i przewodnikami, a nie autorytetami wyznaczającymi zasady. Wszystko to wpływa na rozwój samodzielności, kreatywności i miłości do nauki u dzieci.

Jak wyglądają zajęcia w przedszkolu Montessori?

Zajęcia w przedszkolu Montessori są unikalne i różnią się od tych, które znamy z tradycyjnych placówek. Przede wszystkim, wyraźnie zaznacza się tu fakt, że to dzieci są głównymi bohaterami procesu nauczania. Dzień w przedszkolu Montessori zaczyna się od tzw. "pracy indywidualnej", podczas której dzieci wybierają materiały, z którymi chcą pracować. Nauczyciel jest obecny, aby udzielić wsparcia i pokazać jak korzystać z materiałów, jednak to dzieci decydują o tempie i kierunku swojej pracy. Co jeszcze warto wiedzieć tym, czego mogą się spodziewać dzieci montessoriańskie w przedszkolu?

"Pomóż mi zrobić to samemu"

Zasada "pomóż mi zrobić to samemu" jest tutaj kluczowa - dzieci są zachęcane do samodzielności i radzenia sobie z różnymi sytuacjami. W praktyce oznacza to, że dzieci samodzielnie przygotowują posiłki, dbają o swoje otoczenie, a nawet pomagają młodszym. To pomaga im rozwijać poczucie odpowiedzialności, samodzielności i szacunku dla innych. Nauczyciel montessori jest w gotowości, aby pomóc, jednak wciąż w taki sposób, aby to dziecko mające trudności samodzielnie sobie z tym poradziło.

Kontakt z naturą

Zajęcia w przedszkolu Montessori często odbywają się na świeżym powietrzu. Kontakt z naturą jest niezbędnym elementem rozwoju dziecka, dlatego dzieci mają dużo czasu na zabawę, ruch i eksplorację na podwórku czy w ogrodzie. Poza tym przebywanie na łonie natury pozwala na wszechstronne doświadczanie otaczającego świata, nie tylko poprzez bezpośredni kontakt, ale również korzystając ze zmysłów.

Na podwórku do zabawy można wykorzystać nie tylko plac zabaw, ale także kwiaty, odgłosy ptaków i watru czy kamyki, próbując sprawdzić, jak zmieniają się barwy, kształty i formy różnych elementów naturalnego otoczenia.

Pięć zmysłów

Wśród zasad Montessori trzeba wymienić także odkrywanie świata poprzez wszystkie dostępne zmysły. Uznaje się, że najlepszy sposób na poznawanie świata to dotykanie go, smakowanie, wąchanie, słuchanie i oglądanie z każdej strony. Pomoce sensoryczne to świetne rozwiązanie do tego, aby umożliwić podopiecznym różne bodźce.

W tym kontekscie ważne są także: zasada kontynuacji oraz zasada izolowania trudności, zgodnie z którymi dzieci uczą się korzystać najpierw z prostych pomocy, stopniowo przenosząc się na te wymagajace więcej wprawy. Dzięki temu łatwo też dopasować zabawki pozostające w zasięgu ręki dziecka do zdolności w różnym wieku.

Zabawki przedszkola Montessori

W przedskzolu Montessori są zabawki, ale są raczej nazywane "materiałami Montessori". POwinny być tak zaprojektowane, aby wspierać rozwój dzieci na różnych etapach, i zazwyczaj koncentrują się na jednym aspekcie nauki, aby umożliwić dziecku skupienie się i zrozumienie danego konceptu. Materiały Montessori są atrakcyjne wizualnie i zachęcają do manipulacji, co pomaga dzieciom zrozumieć abstrakcyjne idee w sposób konkretny i bezpośredni. W przedszkolu Montessori, zabawki są dostępne przez cały czas, a dzieci są zachęcane do samodzielnego korzystania z nich i odkrywania na własną rękę.

Czy warto zaufać metodzie Montessori? Największe korzyści

Metoda Montessori niesie ze sobą wiele korzyści dla rozwoju dziecka. Indywidualne podejście do nauki, rozwijanie niezależności, kreatywności i umiejętności krytycznego myślenia, a także wzmacnianie rozwoju społecznego i emocjonalnego to tylko niektóre z nich. Dzięki metodzie Montessori, dzieci mają możliwość samodzielnego eksplorowania świata, co sprzyja ich naturalnej ciekawości i odkrywaniu własnych zainteresowań.

To przekłada się także na korzyści w dorosłym życiu. Nabycie wymienionych wyżej cech w młodym wieku pozwoli na bardziej zaawansowane rozwijanie się w przyszłości. Dla każdego dziecka wartość może być różna. Sprawdźmy, jakie profity można zyskać, decydując się na materiał Montessori.

Nie tylko przedszkole Montessori, dzieci montessoriańskie w różnym wieku

Metoda zakłada też, że dzieci mają wrodzoną zdolność do nauki i samodzielności. Dlatego też, może być stosowana nie tylko w przedszkolach, ale również w szkołach podstawowych i gimnazjach, dostosowując się do potrzeb i możliwości każdej grupy wiekowej.

To podejście zachęca dzieci w różnym wieku do eksploracji, odkrywania i samodzielnego uczenia się, co może przynieść wiele korzyści w rozwoju osobowym i intelektualnym, niezależnie od tego, ile lat skończyło dziecko. Co więcej, wielu dorosłych także może zmienić swoje podejście do nauczania, poznając założenia metody Montessori.

Czy metoda Marii Montessori jest tylko dla zamożnych?

Choć szkoły Montessori zyskują reputację instytucji dla dzieci z rodzin zamożnych, prawda jest taka, że metoda Montessori jest dostępna dla wszystkich dzieci, niezależnie od statusu ekonomicznego ich rodzin. Istnieje wiele programów i stypendiów, które umożliwiają uczęszczanie do szkół Montessori dzieciom z różnych środowisk i grup społecznych.

Ponadto, zasady i techniki stosowane w Montessori mogą być również z powodzeniem zastosowane w domu, co czyni metode dostępną dla szerokiego spektrum rodzin. Ważne jest, aby zrozumieć, że metoda Montessori to nie tylko system edukacyjny - to filozofia życia, która promuje szacunek, niezależność i miłość do nauki, wartości, które można wprowadzić w życie w każdym domu.

Swoboda i elastyczność

Na pierwszy rzut oka Metoda Montessori może wydać się ściśle strukturalna, ale jest to struktura, która sprzyja niezależności i swobodzie. Uczniowie mają możliwość wyboru zajęć, które ich najbardziej interesują, a nauczyciel jest tam, aby kierować i wspierać, a nie narzucać rytmu. Ograniczenia, które istnieją, mają na celu pomoc w skupieniu się na zadaniu i przestrzeganiu zasad społecznych, a nie hamowanie kreatywności.

Tak więc, chociaż metoda Montessori ma swoje ramy i struktury, są one stworzone z myślą o promowaniu samodzielności, swobody i elastyczności, a nie ich ograniczaniu.

Metoda Montessori w pigułce

Metoda Montessori ma ogromny wpływ na całkowity rozwój dziecka, zarówno w sferze intelektualnej, jak i społeczno-emocjonalnej. W tym przewodniku odkryliśmy, czym jest, jak ją wdrażać oraz jakie konkretnie korzyści niesie ze sobą dla rozwoju dzieci w różnym wieku. Maluchy uczą się w swoim własnym tempie i na swoich własnych warunkach, co sprzyja pełnemu wykorzystaniu ich potencjału. Mamy nadzieję, że teraz już nie ma przed Tobą żadnych tajemnic!

Dowiedz się więcej o prowadzeniu placówki bazującej na zasadach wprowadzonych przez Marię Montessori, czytając rozmowę z Weroniką Grabowską.