Kontrola sanepidu w przedszkolu i żłobku – jak wygląda i jak się na nią przygotować

Kontrola Państwowej Inspekcji Sanitarnej w placówce to temat bardzo ważny, ale też wzbudzający wiele emocji wśród dyrektorów i właścicieli. Co właściwie sprawdza sanepid w przedszkolach i żłobkach? Na co inspektor będzie zwracał największą uwagę? O odpowiedzi zapytaliśmy naszą ekspertkę, Annę Gruzlę.

Spis treści:

• Czy kontrola sanepidu w żłobku lub przedszkolu musi być zapowiedziana?
• Co sprawdza Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży w przedszkolach i żłobkach?
• Co podlega kontroli sekcji Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia?
• Przebieg kontroli sanepidu – jakie dokumenty inspektor ma przedstawić dyrektorowi w momencie rozpoczęcia kontroli?
• Jakie są konsekwencje niewpuszczenia niezapowiedzianej kontroli sanepidu z bloku żywienia podczas nieobecności dyrektora w żłobku?
• Co by się musiało stać, żeby inspekcja sanitarna nałożyła karę?
• Jakie dokumenty sprawdza sanepid w żłobkach i przedszkolach?
• Jak wygląda kontrola sanepidu w placówce, jeżeli rodzice przynoszą własne posiłki dla dzieci na cały dzień? 

Czy kontrola sanepidu w żłobku lub przedszkolu musi być zapowiedziana?

Na początku warto zwrócić uwagę na to, że kontrolę w placówce mogą przeprowadzić dwa oddziały sanepidu – Higieny Dzieci i Młodzieży oraz Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia.

Kontrola Oddziału Higieny Dzieci i Młodzieży zawsze jest uprzedzana, stosują się do niej przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Poprzedzona jest wezwaniem, od którego urząd ma 30 dni na zakończenie inspekcji, co oznacza, że kontrola może odbyć się w ciągu tygodnia lub dwóch.

W przypadku kontroli Oddziału Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia, potocznie nazywanej „żywieniówką”, należy pamiętać, że ma ona prawo odbyć się bez uprzedzenia.

Co sprawdza Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży w przedszkolach i żłobkach?

Biorąc pod uwagę wcześniejsze rozróżnienie – oba oddziały będą kontrolowały inne obszary placówki i sprawdzały, czy spełnione są inne wytyczne sanepidu dla przedszkoli i żłobków.

Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży sprawdzi między innymi:

• przestrzeganie norm niepalenia i niespożywania alkoholu w żłobku;
• czy każde z dzieci ma warunki do tego, aby odrębnie przechowywać swoje ubrania i rzeczy osobiste;
• zabezpieczenia kaloryferów;
• w jaki sposób przechowywana jest pościel dzieci;
• zawartość apteczki: bandaż, gazę, bandaż elastyczny, plastry, Octanisept;
• odpowiednie zabezpieczenia okien, a jeżeli są one na stałe zamknięte, to czy w pomieszczeniu jest dostępna zastępczo, na przykład, wentylacja;
• czy meble spełniają normy ergonomii;
• odpowiednią ilość misek ustępowych i umywalek w łazience;
• dostępność ręczników papierowych i papieru toaletowego;
• sposób przechowywania nocników;
• czy ściany do dwóch metrów w górę w łazienkach i pomieszczeniach gospodarczych są wykonane z płytek lub zmywalnej farby;
• sposób przechowywania chemii czyszczącej i karty charakterystyk danych produktów (w szczególności punkty dotyczące postępowania w przypadku dostania się produktu do organizmu);
• sposób prania nieczystości;
• dokumenty i akta pracowników.

Co podlega kontroli sekcji Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia?

Oddział żywieniowy ma do sprawdzenia trochę mniej, a mianowicie:

• księgę HACCP;
• ciąg komunikacyjny od wejścia do miejsca, w którym catering zostawia posiłki dla dzieci;
• podział na strefę czystą i brudną w kuchni;
• kto odbiera odpady pokonsumpcyjne i w jaki sposób się to dzieje;
• czy lodówka ma mierzoną temperaturę;
• czy przywożone przez catering posiłki są sprawdzane pod kątem ich stanu i temperatury;
• czy nie została przerwana ciągłość chłodnicza produktów, czyli czy jakieś jedzenie, na przykład jogurty, nie stoi poza lodówką;
• wyniki badań wody – przeprowadzane okresowo zgodnie z księgą HACCP, po otwarciu nowej placówki lub w przypadku dłuższej przerwy w jej funkcjonowaniu.

Przebieg kontroli sanepidu – jakie dokumenty inspektor ma przedstawić dyrektorowi w momencie rozpoczęcia kontroli?

Jeżeli mamy do czynienia z doraźną kontrolą sekcji żywieniowej, inspektor zazwyczaj będzie miał przy sobie jednorazowe upoważnienie do przeprowadzania kontroli – powinno z niego wynikać, jaką placówkę i w jakim temacie kontroluje, jednak nie wyraźny zakres kontroli.

W przypadku sekcji Higieny Dzieci i Młodzieży inspektorzy swoje uprawnienia mieli nadawane w momencie podpisywania umowy o pracę, dlatego posiadają upoważnienie stałe, które może zostać przekazane do wglądu. Inspektor powinien mieć jednak dokument świadczący o tym, że będzie przeprowadzał kontrolę z wyszczególnionego zakresu.

Jakie są konsekwencje niewpuszczenia niezapowiedzianej kontroli sanepidu z bloku żywienia podczas nieobecności dyrektora w żłobku?

Jeżeli mówimy o niezapowiedzianej kontroli żywieniowej, czyli o takiej, która wynika po prostu z zaplanowanych przez sanepid kontroli czasowych - niewpuszczenie organu kontrolującego dlatego że nie ma osoby odpowiedzialnej nie jest przewinieniem i nie jest karalne.

Istnieje możliwość upoważnienia pracownika wyłącznie do tego, aby pozwolił inspektorowi wejść do budynku oraz przejść po sprawdzanych obszarach placówki. W takim wypadku dokumentację do sprawdzenia dostarczysz osobiście w umówionym terminie.

Upoważnienie musi być w formie pisemnej, dostępne do wglądu dla osoby przeprowadzającej kontrolę. Powinny być w nim zawarte imię, nazwisko i PESEL osoby upoważnionej.

Co by się musiało stać, żeby inspekcja sanitarna nałożyła karę?

Żeby kara została nałożona kontrola musi zostać przeprowadzona w sposób bardzo utrudniający lub wręcz uniemożliwiający. Wtedy nakładana jest kara w trybie administracyjnym, czyli trybie natychmiastowej wykonalności. Warto wspomnieć, że te przewinienia muszą być naprawdę duże, ponieważ takimi karami są, na przykład areszt do 30 dni, ograniczenie wolności lub grzywna (w widełkach między 2 tys. a 30 tys. zł). Są to kary najwyższych poziomów, stosowane w przypadku, gdy nie ma możliwości współpracy z placówką, właściciel odmawia kontroli albo nie chce otworzyć drzwi inspektorowi.

Jakie dokumenty sprawdza sanepid w żłobkach i przedszkolach?

W największym skrócie: akta osobowe pod kątem badań pracowniczych (czy są aktualne, czy są też do celów sanitarno-epidemiologicznych czy tylko ogólne). Te do celów sanitarno-epidemiologicznych sprawdzane są tylko, jeżeli pracownik ma dostęp do żywności i nie będzie tu miało znaczenia, czy w placówce jest kuchnia, czy obsługuje ją catering.

Jednak w przypadku cateringu, inspektor sanepidu będzie sprawdzał umowę z dostawcą, z której musi jasno wynikać:

• jaka firma obsługuje daną placówkę;
• jakie konkretnie posiłki dowozi (na przykład: śniadanie, 2-daniowy obiad, podwieczorek, kolacja) oraz dla ilu dzieci;
• czy catering jest zobligowany do przetrzymania próbek;
• czy catering zabiera odpadki pokonsumpcyjne (a jeśli tej informacji nie ma, kontrola może oczekiwać odrębnej umowy co do wywozu);
• że placówka ma możliwość skontrolowania kuchni cateringu - czyli wejścia do niej i sprawdzenia stanu czystości.

Ponadto sanepid sprawdza także jadłospis oraz księgę HACCP i badania wody.

Jak wygląda kontrola sanepidu w placówce, jeżeli rodzice przynoszą własne posiłki dla dzieci na cały dzień?

W tym wypadku nie ma umowy z cateringiem, ani informacji, kto przechowuje próbki, jednak warto jest zaznaczyć w regulaminie, że placówka odpowiada wyłącznie za higieniczne podanie i spożycie posiłków, i że nie przechowuje próbek, ponieważ rodzice odpowiadają za żywienie własnych dzieci.