Aktualizacja podstawowej kwoty dotacji dla przedszkoli niepublicznych
Podczas jednego ze spotkań Przewodnika po prawie oświatowym dla dyrektorów żłobków i przedszkoli radca prawny Wojciech Górny z kancelarii LEXBRIDGE podzielił się z nami aktualną wiedzą dotyczącą nowych regulacji w sprawie aktualizacji podstawowej kwoty dotacji. Co z niej wynika dla przedszkoli niepublicznych? Jak się okazuje, skutki są bardzo istotne. W artykule znajdziesz najważniejsze informacje dotyczące kwoty dotacji, terminów jej aktualizacji i wynikających z niej następstw.
W tym artykule:
- Podstawowa kwota dotacji dla przedszkoli
- Znaczenie podstawowej kwoty dotacji dla przedszkoli niepublicznych
- Aktualizacja podstawowej kwoty dotacji
- Drugi termin aktualizacji kwoty dotacji
- Skutki aktualizacji kwoty dotacji - obowiązek wyrównania
- Skutki aktualizacji kwoty dotacji - odwołanie
- Błędy związane z aktualizacją podstawowej kwoty dotacji
- Zmniejszenie kwoty w przypadku orzeczenia o niepełnosprawności
- Czy aktualizacje kwoty dotacji mogą zdarzać się częściej?
- Jak sprawdzić, czy aktualizacja przebiega prawidłowo?
Podstawowa kwota dotacji dla przedszkoli
Podstawowa kwota dotacji dla przedszkoli jest pojęciem zdefiniowanym w ustawie o finansowaniu oświaty (art. 12) jako kwota wydatków, które gmina przeznacza na przedszkola publiczne prowadzone przez nią (z wyłączeniem dwóch rodzajów przedszkoli: specjalnych oraz finansowanych ze środków Unii Europejskiej) z uwzględnieniem pewnych pomniejszeń. Te najbardziej kluczowe to wartość dochodów, które gmina otrzymuje tytułem opłat rodziców za korzystanie z wychowania przedszkolnego oraz za wyżywienie. Obecnie zmniejsza się także kwoty, które są przeznaczane na niepełnosprawnych uczniów - co jeszcze do niedawna nie było regulowane.
Znaczenie podstawowej kwoty dotacji dla przedszkoli niepublicznych
Według podstawowej kwoty dotacji ustala się wysokość dotacji w zależności od tego, czy mówimy tutaj o przedszkolu niepublicznym tzw. "konkursowym", czyli spełniającym dodatkowe wymogi określone prawem oświatowym - wtedy dotacja przysługuje w wartości równej podstawowej kwocie (100%). W pozostałych przypadkach wynosi 75%.
Aktualizacja podstawowej kwoty dotacji
Aktualizacja podstawowej kwoty dotacji jest dokonywana dwukrotnie w ciągu roku budżetowego. Pierwsza z nich to termin ruchomy, który zależy od tego, kiedy zostanie podjęta uchwała budżetowa państwa, a zatem i określona wartość subwencji oświatowej. Licząc prostym rachunkiem - jest to drugi miesiąc po ogłoszeniu dziennika ustaw uchwały budżetowej. W tym roku tym miesiącem był marzec. Według wartości na 31 marca 2021 roku, była aktualizowana dotacja, co już dawało pewne pojęcie o wymiarze finansowym wobec tego, że ta aktualizacja jest uwzględniona w miesiącu kolejnym.
Drugi termin aktualizacji kwoty dotacji
Druga aktualizacja posiada stały termin - jest to 30 września. Ma to oczywiście związek z rozpoczęciem roku szkolnego i wszelkimi zmianami, które wtedy zachodzą - zmianą liczby uczniów w przedszkolach publicznych i wysokości wydatków. Ustawodawca przewidział zatem, że jest to czas, w którym trzeba przeliczyć ponownie podstawową kwotę dotacji i na tej zasadzie wyrównać wartość dotacji dla przedszkoli niepublicznych.
Skutki aktualizacji kwoty dotacji - obowiązek wyrównania
Podstawowym skutkiem aktualizacji jest obowiązek wyrównania kwoty dotacji, począwszy od początku roku budżetowego, czyli od stycznia. Wraz z aktualizacją, oprócz tego, że ustalana jest na nowo stawka na dziecko w przedszkolu niepublicznym, równocześnie jest dokonywane wyrównanie kwoty dotacji, które powinno być rozłożone na pozostałe miesiące w roku. Wobec tego, od początku roku do pierwszej aktualizacji wyrównanie nie jest aż takie duże. Natomiast jeśli mówimy o kolejnej aktualizacji - tzw. październikowej - to jest to zasadnicza zmiana, gdyż to już dziewięć miesięcy, za które dotacja będzie wyrównana (na plus, lub minus) w stosunku do pozostających do końca roku trzech miesięcy.
Skutki aktualizacji kwoty dotacji - odwołanie
W ustawie nie jest wprost uregulowane, jak można się odwołać od aktualizacji. Przepisy obecnie przewidują wyłącznie administracyjno-prawną drogę, a zatem odwołać się od wyników aktualizacji możemy wyłącznie w trybie skargi do sądu administracyjnego. Nie możemy pozwać gminy o błędną aktualizację dotacji, celem wyrównania różnicy.
Pozostaje pytanie, do kiedy możemy to zrobić? Można by przyjąć tak naprawdę różne terminy. Niektóre sądy zajęły stanowisko, że takim terminem jest moment otrzymania przelewu, a skargę powinniśmy złożyć w terminie 30 dni. W mojej ocenie - nie jest to prawidłowe stanowisko. Uzasadnionym terminem, który podziela coraz większa ilość sądów oraz orzeczeń jest zakończenie roku budżetowego (31 grudnia) i 30 dni na złożenie skargi. Tak naprawdę dopiero z końcem roku możemy stwierdzić na pewno, czy dotacja została wypłacona prawidłowo. Niestety obecnie nie jest to jeszcze częstą praktyką.
Błędy związane z aktualizacją podstawowej kwoty dotacji
Jeśli spojrzymy na regulacje obowiązujące jeszcze pięć lat temu, przepisy dotyczące finansowania niepublicznej oświaty były dość nieprecyzyjne. Teraz na szczęście już się to zmienia - aspirują do tego, aby objąć każdy możliwy przypadek. To ma jednak konsekwencje - są bardziej rozbudowane, a co za tym idzie, często niejasne. Im więcej prawnego tekstu, tym szersze jest pole do pomyłki. Stąd ze strony urzędów zdarza się wiele przypadków błędów mniej lub bardziej świadomych. W mojej praktyce miałem okazję zaobserwować kilka takich błędów. Przede wszystkim - błędne wyliczanie kwoty zmniejszenia związanego z dziećmi, które mają orzeczenie o niepełnosprawności.
Zmniejszenie kwoty w przypadku orzeczenia o niepełnosprawności
W przepisie dotyczącym aktualizacji znajdziemy odesłanie do artykułu wcześniejszego, który mówi o statystycznej liczbie uczniów. Ta liczba to konstrukt, który zakłada, że w celu chronienia jednostek dotowanych, liczbę uczniów, która wynika z systemu informacji oświatowej wg stanu na 30 września roku bazowego (czyli ubiegłego), w przypadku aktualizacji październikowej, nie uwzględniamy w tej wysokości rzeczywistej. Ustawodawca zadbał o to, aby nie zachodził tutaj zbyt radykalny skok w wysokościach rozliczeń. Pomniejszenie powinno się zatem odwoływać do tej statystycznej liczby uczniów - a nie zawsze się tak dzieje. Gminy bardzo często to upraszczają.
Zdarza się, że jeśli taki uczeń nie był przewidziany we wrześniu zeszłego roku, ale był już w roku obecnym - to mimo wszystko uwzględnia się wartość subwencji i zmniejsza dotację. To oczywiście generuje niekorzyść dla przedszkoli niepublicznych. Jeśli nie było uwzględnionej wartości i danego dziecka nie było w subwencji, to nie ma czego zmniejszać - ponieważ trzeba się odnosić i do statystycznej liczby uczniów, ale również wartości określonej subwencji. To jest skomplikowane - dlatego też zdarza się, że jest źle interpretowane w gminach.
Czy aktualizacje kwoty dotacji mogą zdarzać się częściej?
W pewnej gminie burmistrz przyjął zarządzenie, że dotacje aktualizować będzie nie dwa razy w ciągu roku, tylko z każdą zmianą budżetu. Opisywałem szczegółowo tę sytuację na blogu naszej kancelarii. Tych aktualizacji było zatem około ośmiu, zamiast dwóch. Nie ma w ogóle podstaw w ustawie, aby wydawać takie rozporządzenie! Tego nie można już uznać za pomyłkę - to było całkowicie celowe działanie. Problem w tym, że ono mocno destabilizuje działanie dotacji. Dwie aktualizacje są po to, aby jednostki dotowane miały względną pewność, że dotacja jest wypłacana w określonej wysokości, a tylko dwa razy można się spodziewać, że będzie jakaś zmiana. Jest to również wyważenie interesu gmin.
Jak sprawdzić, czy aktualizacja przebiega prawidłowo?
Weźmy pod uwagę fakt, że często po samej kwocie przelewu, który otrzymujemy po aktualizacji, ciężko stwierdzić jednoznacznie, czy działanie gminy było nieprawidłowe. Trudno również sprawdzić samemu, czy stawka na dziecko została właściwie ustalona. Gminy nie zawsze umieszczają odpowiednie dokumenty źródłowe w Biuletynie Informacji Publicznej.
Dobrą praktyką, widoczną w działaniach niektórych samorządów, jest publikowanie pełnej informacji o algorytmie wyliczania dotacji, źródle ustalenia konkretnej wartości, wydatku, czy dochodu. Ta informacja przybiera formę nie pojedynczej suchej wytycznej o wysokości dotacji, jest swego rodzaju pełnym działaniem matematycznym ze wskazaniem jego konkretnych elementów. Dzięki temu można samemu prześledzić warunki ustalenia kwoty dotacji. Jeszcze - niestety - nie jest to powszechna praktyka, ale mam ogromną nadzieję, że z czasem się taką stanie.
