Udzielanie pomocy medycznej w przedszkolach i żłobkach - obowiązki dyrektora, nauczyciela oraz rodziców

W kwestii pomocy medycznej w placówkach, mamy tutaj w szczególności dwie sytuacje, których szczegóły prawne warto znać. Pierwsza to udzielanie pomocy medycznej w losowych sytuacjach - wypadki, skaleczenia, przecięcia itp. Druga - udzielanie pomocy dziecku w przypadku przewlekłej choroby, kiedy musimy dziecku np. zmierzyć poziom cukru, ciśnienie, lub podać konkretne leki. O procedurach w obu wypadkach opowiedziała nam Jessica Nowak, prawniczka w Auxilia Prawo Oświatowe.

W tym artykule:

• Obowiązki związane z pomocą medyczną
• Konieczność udzielenia pierwszej pomocy
• Zakres pierwszej pomocy medycznej
• Co to znaczy "w zakresie własnych możliwości"?
• Kary za nieudzielenie pierwszej pomocy
• Apteczka w placówce
• Pomoc medyczna w przypadku przewlekłych schorzeń
• Obowiązki dyrektora, nauczyciela, i rodzica
• Podawanie leków przez nauczyciela

Obowiązki związane z pomocą medyczną

Na początku warto zaznaczyć, że w tym artykule poruszymy kwestię pomocy medycznej w przypadkach nagłych, a także opieki nad dziećmi przewlekle chorymi. Zasady tutaj obowiązujące nie dotyczą przypadków częstych wśród przedszkolaków infekcji bakteryjnych czy wirusowych. Temat chorych dzieci w przedszkolu poruszyliśmy w osobnym artykule.

Poczynając od sytuacji nagłych - trzeba się odnieść najpierw do rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych oraz niepublicznych szkołach i placówkach. Z najważniejszych przepisów w tym zakresie wymienić należy na pewno paragraf 21, który mówi o tym, że wszyscy pracownicy placówki podlegają przeszkoleniu w zakresie udzielania pierwszej pomocy. I tutaj podkreślam - wszyscy pracownicy, zatem nie tylko ci pedagogiczni. 

Konieczność udzielenia pierwszej pomocy

Dalej musimy spojrzeć na pewno na paragraf 40 tego rozporządzenia, w którym ponownie - każdy pracownik, który w ogóle jest świadkiem wypadku, ma zobowiązanie przede wszystkim do wezwania odpowiednich służb, ale również udzielenia pomocy w tej sytuacji. Jest to powielenie przepisu, który w zasadzie dotyczy nas wszystkich, ponieważ istnieje ustawa o państwowym ratownictwie medycznym, która nakłada na wszystkich obywateli obowiązek reakcji w stanie zagrożenia zdrowia lub życia. Oczywiście z zaznaczeniem, że ma się to zadziać w miarę naszych możliwości. W kodeksie karnym również znajduje się wzmianka o tym, że w przypadku nieudzielenia pierwszej pomocy możemy ponieść konsekwencje karne. 

Zakres pierwszej pomocy medycznej

W placówkach typu szkoły i przedszkola rocznie dochodzi do około 70 tysięcy wypadków z udziałem dzieci. Oczywiście w większości są to drobne wypadki i urazy - skaleczenia, skręcenia itp. W każdym jednak przypadku nauczyciel ma obowiązek zminimalizować ewentualne skutki wypadku. Podstawowe udzielenie pierwszej pomocy nie powinno tutaj stanowić problemu, biorąc pod uwagę fakt, że każdy nauczyciel musi być z tego zakresu przeszkolony. Oczywiście zakres ten będzie uzależniony od każdego przypadku indywidualnie. 

Co to znaczy "w zakresie własnych możliwości"?

Najważniejsze jest to, aby w ogóle zareagować. Opatrzyć ranę, usztywnić kończynę itp, zawiadomić odpowiednie służby. Niemniej, to bardzo istotne, że nauczyciel nie może samowolnie podawać dziecku żadnych leków! I mowa tutaj również o lekach przeciwbólowych lub przeciwskurczowych. 

Kary za nieudzielenie pierwszej pomocy

Często w przypadku, kiedy dochodzi do sytuacji zagrożenia zdrowia bądź życia, zdarza się, że osoby reagują pewnym rodzajem paraliżu. Boimy się nie tylko o kogoś, ale również niejednokrotnie tym co nas paraliżuje, jest strach przed konsekwencjami naszych czynów. I o ile w przypadku nieudzielenia pierwszej pomocy może na nas zostać nałożona kara o tyle uwaga - nie ma przepisu, który sankcjonowałby i karał za nieprawidłowe udzielenie pierwszej pomocy! Ustawodawca skłania się zatem ku temu, że jakakolwiek reakcja i próba udzielenia pomocy jest lepszym działaniem, niż jego brak. Nawet jeśli nie działamy podręcznikowo, to możemy zdziałać wiele dobrego i uratować czyjeś życie. 

Apteczka w placówce

Tym razem z pomocą przychodzi nam paragraf 21, w którym na placówkę nakłada się obowiązek, aby w miejscach szczególnie narażonych na wypadki (czyli np. warsztaty, pokój nauczycielski, kuchnia itp) zawsze znajdowała się apteczka, która będzie wyposażona w środki do udzielania pierwszej pomocy. Częstym błędem jest to, że w apteczce umieszcza się leki - np. przeciwbólowe. One nie powinny się w niej znajdować! Co ważne - prócz przedmiotów zawartych w apteczce, powinna się tam również znajdować instrukcja użycia tych przedmiotów (a o tym często zapominamy!). Jakkolwiek może to brzmieć banalnie - w przypadku strachu i paraliżu proste instrukcje mogą być na wagę złota i zapełnić chwilową pustkę w głowie. 

Dyrektor jest zobowiązany do tego, aby wyznaczyć osobę odpowiedzialną za to, by apteczka zawsze była w miejscu ogólnie znanym i że będą w niej wszystkie niezbędne środki opatrunkowe. Osoba ta musi również sprawdzać daty ważności tych produktów, by apteczka zawsze była aktualna. 

Pomoc medyczna w przypadku przewlekłych schorzeń

Z chorobami przewlekłymi każdy z nas ma na co dzień do czynienia. Wiele dzieci regularnie musi przyjmować konkretne leki. Dyrektor ma za zadanie zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki do edukacji, zabawy i wychowania. Jeśli stan zdrowia dziecka nie pozwala na to, by efektywnie uczęszczało do danej placówki, to obejmuje się je indywidualnym planem przedszkolnym. Kwestie opieki zdrowotnej nad uczniami reguluje nam ustawa z 12 kwietnia 2019 roku o opiece zdrowotnej nad uczniami. 

Obowiązki dyrektora, nauczyciela, i rodzica

Tak naprawdę cała ta trójka musi ze sobą ściśle współpracować, aby skutecznie chronić dobro dziecka i w odpowiedni sposób nim się opiekować. Dane medyczne dziecka są danymi bardzo wrażliwymi i rodzic nie ma obowiązku ich udostępniania. Niemniej dla dobra dziecka i przez wzgląd na ilość godzin, jaką spędza w placówce, dobrze jest, gdy dyrektor i nauczyciel są poinformowani o tym, że dziecko choruje na coś przewlekle. Dyrektor ma również obowiązek zapewnienia nauczycielom odpowiedniego przeszkolenia w zakresach procedur medycznych. 

Podawanie leków przez nauczyciela

Nauczyciel może podać dziecku leki, ale musi to być poprzedzone kilkoma czynnościami. Po pierwsze potrzebna jest zgoda rodzica, przekazanie odpowiednich informacji, dyrektor i nauczyciele powinni również posiadać instrukcję z uwzględnieniem np. skutków przyjmowania danego leku. Wymagane jest również zalecenie lekarskie do przyjmowania danego leku. Najlepiej byłoby również, aby rodzic przygotował pisemne upoważnienie do podawania leku. Można je zawrzeć w formie ustnej - ale myślę, że dla bezpieczeństwa obu stron taką kwestię warto uregulować pisemnie.