Dyrektorze, tych punktów już nie musisz uwzględniać w statucie przedszkola!

Statut przedszkola jest aktem wewnętrznego prawa, regulującym organizację pracy przedszkola i fundamentalne zasady jego działania. Jak się okazuje - statut przedszkola publicznego i niepublicznego różni się w kilku zasadniczych kwestiach, które warto znać. W przeciwnym wypadku może się okazać, że samodzielnie nakładamy na siebie regulacje, które nie są konieczne w przypadku placówki niepublicznej! Kilka z nich wskazał dla nas w ramach “Przewodnika po prawie oświatowym” radca prawny Wojciech Górny z kancelarii LEXBRIDGE. 

W tym artykule:

• Czym jest statut przedszkola i co musi zawierać
• Statut przedszkola niepublicznego i publicznego - regulacje prawne i różnice
• Kto w przedszkolu niepublicznym decyduje o organizacji statutowej?
• Rada pedagogiczna w statucie przedszkola niepublicznego
• Limity dzieci w grupie - czy to konieczne w statucie?
• “Przeregulowanie” w statucie przedszkola
• Szczegółowy adres organu prowadzącego
• Niewymagane, ale… warto uwzględnić!
• Prawa i obowiązki dzieci, tryb wnoszenia zastrzeżeń
• Co ile musimy aktualizować statut przedszkola?

Czym jest statut przedszkola i co musi zawierać

Statut przedszkola jest aktem wewnętrznego prawa, regulującym organizację pracy, sposób realizacji zadań przedszkola, a także fundamentalne zasady jego działania. Jest to dokument wymagany przez prawo oświatowe, ale musi on uwzględniać też odrębne przepisy, będące podstawą szczegółowych rozwiązań, jak np. podstawa programowa, zasady organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej czy zasady dopuszczania do użytku programu wychowania przedszkolnego realizowanego w placówce.

Dokument taki musi więc zawierać przede wszystkim „cele i zadania przedszkola wynikające z przepisów prawa, w tym w zakresie:

• udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
• organizowania opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi
• umożliwiania dzieciom podtrzymywania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej

z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa oraz zasad promocji i ochrony zdrowia" (Dz.U.2023.900)

W statucie musi się również znaleźć zapis informujący rodziców o tym, w jaki sposób cele będą realizowane, z uwzględnieniem obiektów oraz pomieszczeń, w których będzie to miało miejsce, wspomagania indywidualnego rozwoju dziecka, wspomagania rodziny w wychowaniu dziecka, a w przypadku dzieci niepełnosprawnych – ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności.

Art. 102. ustawy Prawo oświatowe określa też, że w statut musi zawierać:

• sposób sprawowania opieki nad dziećmi w czasie zajęć w przedszkolu oraz poza nim;
• szczegółowe zasady przyprowadzania i odbierania dzieci z przedszkola przez rodziców lub upoważnioną przez nich osobę zapewniającą dziecku pełne bezpieczeństwo;
• formy współdziałania z rodzicami;
• organy przedszkola oraz ich kompetencje, a także ich warunki współdziałania oraz sposób rozwiązywania sporów między nimi;
• zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników, w tym zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa dzieciom w czasie zajęć organizowanych przez przedszkole, współdziałaniem z rodzicami w sprawach wychowania i nauczania czy prowadzeniem obserwacji pedagogicznych mających na celu poznanie i zabezpieczenie potrzeb rozwojowych dzieci.

Statut przedszkola niepublicznego i publicznego - regulacje prawne i różnice

W kwestii statutu przedszkola mamy tak naprawdę dwie różne regulacje, odnoszące się do placówek publicznych, jak i niepublicznych. Statut przedszkola publicznego prowadzonego przez osobę fizyczną lub prawną inne niż gmina, musi spełnić pewne określone wymogi.

Jeśli chodzi o statut przedszkola niepublicznego to jego wyłączną i kompletną regulację stanowi art. 172 ust. prawo oświatowe. Przepis nie ulegał ostatnio zasadniczym zmianom, ale warto zweryfikować go pod kątem tego, czy nasz statut nie zawiera przypadkiem punktów, które nie są już wymagane - o czym mowa w dalszej części artykułu. 

Drugim artykułem regulującym kwestie statutowe jest art. 102 ust. prawo oświatowe, w którym znajdziemy zdecydowanie więcej wymogów odnoszących się również do specyfiki tego rodzaju prowadzenia przedszkola ze względu na jego status publiczny. Na przykład wymóg nieodpłatności w zakresie pięciu godzin korzystania z opieki przedszkolnej. Różnica jest zatem kluczowa. Są tu też szczegółowo wskazane pewne informacje, dotyczące np. liczebności grup czy czasu trwania zajęć. 

Spotkałem się z tym, że placówki niepubliczne również korzystają z tej regulacji, przenosząc je na swoje statuty. Nie jest to błędem, jednak generuje spore ryzyko tego, że statut przedszkola rozrośnie nam się do niebotycznych rozmiarów całkowicie niepotrzebnie. Jeśli zależy nam na tym, aby był krótki i zrozumiały, a ustawodawca daje nam taką możliwość, to warto z niej skorzystać i ograniczyć się do tego, co naprawdę jest niezbędne i konieczne. 

Należy na pewno zwrócić uwagę na to, że w przypadku przedszkoli publicznych wiele rzeczy będzie wynikać bezpośrednio ze statutu - nazwa przedszkola czy jego numer porządkowy. Jeśli zamierzamy prowadzić przedszkole publiczne lub już je prowadzimy, to najlepiej krok po kroku, paragraf po paragrafie przestudiować to rozporządzenie i porównać z treścią naszego statutu. Sama treść i obszerność dokumentu będą dużo większe niż w przypadku przedszkoli niepublicznych, bo jest ona szczegółowo określona przez prawo oświatowe. 

Kto w przedszkolu niepublicznym decyduje o organizacji statutowej?

Według mnie niepotrzebne jest wzorowanie się na określonej przez prawo oświatowe treści wymogów prawnych związanych z redakcją statutów przedszkoli publicznych, gdyż powoduje to nałożenie szeregu obowiązków, które tak naprawdę nie są konieczne. Proszę zwrócić uwagę, że w przypadku statutu przedszkola niepublicznego to organ prowadzący (właściciel) przedszkola decyduje w sprawach nieuregulowanych w związku z tym, jaka organizacja jego funkcjonowania obowiązuje. Więc jeśli wprowadzimy regulacje, które nie są wymagane, to dyrektor przedszkola będzie musiał się do nich stosować. 

Rada pedagogiczna w statucie przedszkola niepublicznego

Najczęstszą rzeczą, z jaką się spotykam w zakresie nadprogramowych regulacji jest kwestia ujmowania w ramach organów przedszkola rady pedagogicznej. W przedszkolu niepublicznym nie jest to konieczne i wymagane przez prawo oświatowe - przepisy ujmują to jednoznacznie jedynie w przypadku przedszkoli publicznych. Oczywiście możemy utworzyć radę pedagogiczną w naszej placówce o statusie niepublicznym. Natomiast szczegółowo regulując zasady jej działania, kompetencje, sposób podejmowania działań i uchwał, niejako narzucamy na siebie większe obowiązki, niż ustawa przewiduje. 

Limity dzieci w grupie - czy to konieczne w statucie?

Powszechne jest również regulowanie w statucie kwestii limitu uczniów - czyli dzieci w grupie. Najczęściej jest to wskazane w liczbie dwudziestu pięciu dzieci. Ten limit również określa prawo oświatowe, ale wynika z on z rozporządzenia w sprawie organizacji placówek publicznych i nie znajduje on zastosowania dla oświaty niepublicznej.

W wypadku placówek niepublicznych (pomijając wytyczne w czasie pandemii) wytyczną są tak naprawdę warunki lokalowe, które określają opinie sanepidu i straży pożarnej. I tego powinniśmy się trzymać, nie przyjmując więcej dzieci niż to wynika z norm i z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa. Natomiast wprowadzając taki zapis o limicie dzieci do statutu, po raz kolejny niejako się ograniczamy. W razie kontroli z kuratorium czy gminy, treść statutu będzie bowiem argumentem. 

“Przeregulowanie” w statucie przedszkola

Inna rzecz, którą w sposób ogólny można potraktować jako błąd, jest "przeregulowanie" statutu. Za tym idzie natomiast fakt, że zmiany w drobnych zakresach będą jednocześnie powodowały konieczność zmiany całego dokumentu. Mam tu na myśli np. dokładny adres przedszkola - jeśli jest wskazany w statucie, to musimy się liczyć z tym, że w razie relokacji lub dodatkowej lokalizacji będziemy musieli zmieniać w tym zakresie statut. Wnikliwa lektura przepisów dotyczących treści statutu przekonuje nas, że w adresie przedszkola musimy wskazać jego siedzibę - co nie jest jednoznaczne z dokładnym adresem, tylko miejscowością. 

Szczegółowy adres organu prowadzącego

Podobnie mamy w przypadku organu prowadzącego. Bardzo często - zwłaszcza jeśli mamy osobę fizyczną - w statutach spotykam się z tym, że jest podany adres domowy, czy adres do korespondencji organu prowadzącego. To również nie jest wymagane przez prawo oświatowe, a powoduje dodatkowe czynności w przypadku zmian. 

Oczywiście zdaję sobie sprawę, skąd wynikają takie praktyki. Wymóg wskazania adresu zarówno organu prowadzącego jak i placówki, pochodzi ze sposobu prowadzenia ewidencji szkół i placówek niepublicznych. Tam te dane są obligatoryjne. Natomiast nie trzeba wcale tego łączyć ze statutem - nie jest to konieczne, a może być dla nas problematyczne. 

W mojej opinii statut nie powinien dotyczyć zbyt personalnych szczegółów. Są inne miejsca, w których np. wymagany jest dokładny adres czy podanie osoby dyrektora z imienia lub nazwiska. W statucie również i to nie jest konieczne! Dzięki temu personalne zmiany nie prowadzą do zmian w jego treści. 

Niewymagane, ale… warto uwzględnić!

Takim aspektem, który nie jest wymagany przez prawo oświatowe, ale warto na niego zwrócić w statucie uwagę, jest czas pracy przedszkola ustalony przez dyrektora placówki (dla porównania - w placówce publicznej jest on określany przez organ prowadzący, czyli np. gminę, i może być zmieniony na wniosek dyrektora przedszkola).

W przypadku placówki niepublicznej ustawa mówi o czasie pracy przedszkola bardzo ogólnie, i w tym wypadku warto wziąć to pod lupę w statucie i wpisać informacje tyle precyzyjnie, na ile jesteśmy w stanie. Dajmy sobie oczywiście w tym wpisie również pewną furtkę do dostosowania się do realiów. Warto wskazać również tryb oraz formę powiadamiania rodziców o zmianach w funkcjonowaniu placówki. 

Prawa i obowiązki dzieci, tryb wnoszenia zastrzeżeń

Częścią statutu, którą dobrze byłoby przejrzyście uregulować, jest zapis, który określa prawa i obowiązki dzieci. Odnoszę wrażenie, że to jest taka część traktowana zazwyczaj trochę po macoszemu, na zasadzie "kopiuj-wklej". O ile zgadzamy się z tym, że prawa ucznia w szkole podstawowej mają zasadnicze znaczenie, o tyle na wcześniejszym etapie edukacji bardziej podkreślane są zadania przedszkola i sprawy nauczania dzieci, a w mniejszym stopniu ich prawa.

Ta część statutu jest więc często nieco pomijana. Natomiast w ostatnich latach weszła w życie ważna zmiana dotycząca treści statutu. Aktualnie prawo oświatowe określa, że statut przedszkola powinien zawierać bezpośrednią regulację dotyczącą trybu składania skarg na domniemane naruszenie praw ucznia. Warto więc sprawdzić, czy nasz statut posiada uwzględnione takie narzędzie do wnoszenia zastrzeżeń. 

Co ile musimy aktualizować statut przedszkola?

Nie ma tak naprawdę takiego przepisu prawnego, który regulowałby tę kwestię. Myślę jednak, że warto aktualizować statut przedszkola przynajmniej raz do roku, a na pewno śledzić na bieżąco, jak zmienia się prawo oświatowe i czy zachodzą jakieś zmiany w przepisach dotyczących dokumentacji przedszkola. Przyda nam się regularny audyt statutu pod kątem tych zmian prawnych.

Wojeciech Górny

Radca prawny w należącej do Grupy Kapitałowej Auxilia Kancelarii LEXBRIDGE Groński Adwokaci i Radcowie Prawni sp. k. we Wrocławiu. W ramach swojej specjalizacji zajmuje się głównie tematyką bieżącej obsługi prawnej jednostek oświatowych, w tym kwestiami finansowania zadań oświatowych (dotacjami oświatowymi) oraz innej pomocy prawnej w zakresie prowadzenia niepublicznej placówki oświatowej. Poza tym posiada bogate doświadczenie w prowadzeniu spraw z zakresu prawa pracy, ubezpieczeń społecznych, prawa rzeczowego oraz w obsłudze podmiotów gospodarczych.