Standardy Ochrony Małoletnich w praktyce: wdrożenie, dokumentacja, najważniejsze punkty

Standardy Ochrony Małoletnich (SOM) zwane inaczej standardami ochrony dzieci to temat, który w ostatnim czasie wzbudził wiele emocji i dyskusji w środowisku placówek oświatowych i nie tylko. Najgłośniej o tej regulacji prawnej było na początku roku, kiedy to wszystkie instytucje mające kontakt z dziećmi i młodzieżą były zobowiązane do opracowania i wdrożenia dokumentu. Po kilku miesiącach funkcjonowania standardów w placówkach, wciąż pojawia się wiele kontrowersji, dotyczących już nie tylko samej dokumentacji, ale realnego wpływu SOM na codzienne funkcjonowanie placówek. 

Wychodząc naprzeciw potrzebom dyrektorów i właścicieli placówek, poprosiliśmy mecenasa Roberta Gałęskiego z kancelarii Lexbridge, aby w ramach Przewodnika po prawie oświatowym, przybliżył kilka bardzo praktycznych aspektów stosowania Standardów Ochrony Małoletnich, ze szczególnym uwzględnieniem przedszkoli i żłobków.

Spis treści:

• Czym są Standardy Ochrony Małoletnich
• Jakie instytucje i placówki obowiązują SOM
• Jakie zapisy powinny zawierać Standardy Ochrony Dzieci przed krzywdzeniem
• Jak wdrożyć Standardy Ochrony Małoletnich
• Jakie konsekwencje grożą za niewdrożenie SOM
• Które osoby pracujące w placówce mają obowiązek stosowania się do standardów
• Nie tylko w godzinach i miejscu pracy
• Zakazane zachowania pracowników względem dzieci
• Zgoda na kontakt fizyczny
• Kontakt fizyczny a potrzeba bliskości małych dzieci
• Zasady komunikacji werbalnej
• Standardy Ochrony Małoletnich a rekrutacja pracowników
• SOM a wyjścia i wycieczki
• Standardy Ochrony Małoletnich a ochrona wizerunku dzieci
• SOM a kształcenie specjalne
• Jak postępować w sytuacji podejrzenia krzywdzenia dziecka
• Współpraca z rodzicami w kontekście ochrony dzieci

Czym są Standardy Ochrony Małoletnich

Standardy Ochrony Małoletnich (SOM) to instrument prawny, wprowadzony nowelizacją ustawy z 13 maja 2016 roku o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich. Celem wdrożenia standardów ochrony małoletnich jest znaczące wzmocnienie bezpieczeństwa dzieci w różnych instytucjach, w tym w placówkach oświatowych i opiekuńczych.

SOM przede wszystkich określają wzorce zachowań (zarówno negatywnych jak i pozytywnych), przez co minimalizują zagrożenia. Wprowadzają też procedury alarmowe, które pozwalają na odpowiednie reagowanie w sytuacji, kiedy mimo całego wysiłku, jednak do takiej sytuacji jak krzywdzenie dzieci dochodzi. Choć cele standardów są jasne i niezwykle istotne, ich implementacja w praktyce budzi bardzo wiele kontrowersji. 

Jakie instytucje i placówki obejmuje obowiązek stosowania SOM

Obowiązek wdrożenia i stosowania Standardów Ochrony Małoletnich obejmuje szeroki katalog instytucji i placówek, do których uczęszczają lub w których przebywają (lub mogą przebywać) osoby poniżej 18 roku życia. Katalog ten jest bardzo obszerny i obejmuje m.in: placówki oświatowe (szkoły, przedszkola) czy wychowawcze, instytucje artystyczne, ośrodki resocjalizacyjne, instytucje religijne czy organizacje zajmujące się realizacją zainteresowań dzieci (np. kółka zainteresowań, koła miłośników gier planszowych, kluby sportowe).

Warto jednak zaznaczyć, że obowiązek ten nie dotyczy miejsc, gdzie kontakt z małoletnimi jest sporadyczny lub przypadkowy, takich jak gabinet dentystyczny czy sklep. 

Kluczowym czynnikiem jest również prawdopodobieństwo przebywania małoletniego bez opiekuna prawnego. Sfera zastosowania standardów ochrony dzieci znajduje się szczególnie tam właśnie, gdzie istnieje prawdopodobieństwo, że małoletni będzie rozłączony z opiekunem prawnym. Gdzie sposób realizacji świadczeń często wymaga, czy też jest ukierunkowany na to, że musi nastąpić rozstanie małoletniego z opiekunem prawnym, który z założenia jest osobą, która ma czuwać nad jego bezpieczeństwem.

Jakie zapisy powinny zawierać Standardy Ochrony Dzieci przed krzywdzeniem

Elementy konstrukcyjne takiego dokumenty zostały wskazane w artykule 22c ustawy o przeciwdziałaniu przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich. Standardy powinny więc zawierać taki elementy jak:

• wymogi dotyczące bezpiecznych relacji pomiędzy małoletnim a personelem, określające w szczególności zachowania niedozwolone;
• zasady i procedury podejmowania interwencji w przypadku stwierdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu dziecka;
• procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego;
• wskazanie osoby odpowiedzialnej za wszczynanie procedury niebieskiej karty (w przypadku instytucji, które mają odpowiednie uprawnienia);
• zasady przeglądu i aktualizacji standardów
• zasady przygotowania personelu placówki do stosowania standardów, wraz z zakresem zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za ich wdrożenie;
• zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom oraz małoletnim standardów do zapoznania się i stosowania;
• wskazanie osób odpowiedzialnych za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;
• sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego.

Treść standardów powinna być zgodna przede wszystkim ze statutem placówki, ale należy pod tym kątem zweryfikować też inne dokumenty, np. RODO. Dokument należy aktualizować co najmniej raz na 2 lata. Należy wtedy ocenić standardy w celu zapewnienia ich dostosowania do aktualnych potrzeb i zgodności z obowiązującymi przepisami. Wnioski z przeprowadzonej oceny należy wprowadzić do dokumentu w formie pisemnej.

Jak wdrożyć Standardy Ochrony Małoletnich

Odpowiedzialność za przygotowanie i wdrożenie SOM spoczywa na organie zarządzającym daną jednostką lub placówką. Przede wszystkim należy przygotować odpowiednią dokumentację, czyli sam dokument standardów. Następnie trzeba zadbać o to, by wszystkie osoby zatrudnione lub współpracujące z instytucją zapoznały się z tymi standardami, co powinno być potwierdzone odpowiednimi dokumentami. 

Dodatkowo, ważne jest, aby standardy były łatwo dostępne dla rodziców i małoletnich. Można to osiągnąć poprzez wywieszenie informacji o tym, gdzie można się z nimi zapoznać, lub udostępnienie ich w formie broszury w ogólnodostępnym miejscu. Celem jest zapewnienie, że każda zainteresowana osoba ma możliwość zapoznania się z treścią standardów. 

Sa trzy grupy osób, którym trzeba zakomunikować wprowadzenie w placówce takiej regulacji. Są to:

• pracownicy - najlepiej przedstawić zasady np. podczas zebrania, po którym podpiszą oni oświadczenia o zapoznaniu się ze standardami.
• rodzice - można przeprowadzić wprowadzenie podczas spotkania zakończonego podpisaniem oświadczeń. Warto też przesłać treść rodzicom mailem lub umieścić dokument w aplikacji;
• dzieci - elementy dotyczące ochrony dzieci ich praw musimy im przekazać w zrozumiałej dla nich formie. Temat może zostać omówiony podczas spotkania z podopiecznymi, jednak przede wszystkim powinien być też umieszczony w widocznym dla dzieci miejscu jego uproszczony „zapis", najlepiej w formie piktograficznej. Warto przedtem skonsultować się z psychologiem lub psychoterapeutą, który doradzi, w jaki sposób przekazać te informacje najmłodszym.

Jakie konsekwencje grożą za niewdrożenie SOM

Ważne, żeby pamiętać, że od 15 sierpnia tego roku możemy już ponieść realne konsekwencje w związku z niewdrożeniem Standardów Ochrony Małoletnich. Placówki, które nie spełniły tego obowiązku, muszą liczyć się z sankcjami finansowymi. Początkowo organ nadzoru może nałożyć symboliczną grzywnę wynoszącą około 250 zł, jednak dalsze lekceważenie tego obowiązku będzie skutkować karami finansowymi w wysokości tysiąca lub więcej złotych.

Obowiązek stosowania się do Standardów Ochrony Małoletnich (SOM) obejmuje znacznie szerszy krąg osób, niż mogłoby się początkowo wydawać. Nie dotyczy on wyłącznie osób mających bezpośredni i regularny kontakt z dziećmi, takich jak nauczyciele czy wychowawcy.

Które osoby pracujące w placówce mają obowiązek stosowania się do standardów

Co do zakresu osób zobowiązanych do zapoznania się z SOM, jest on bardzo szeroki. Obejmuje nie tylko pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, ale także osoby współpracujące na innych zasadach, takie jak stażyści, praktykanci czy wolontariusze. Kluczowym kryterium jest potencjalna możliwość kontaktu z małoletnimi.

Co więcej, obowiązek ten dotyczy również personelu pomocniczego, takiego jak sprzątaczki, woźni, kucharki czy nawet palacze. Wystarczy potencjalna możliwość styczności. Oznacza to, że nawet osoby, które rzadko mają bezpośredni kontakt z dziećmi, ale istnieje choćby minimalna szansa na takie spotkanie, powinny zapoznać się z SOM i potwierdzić ten fakt.

Nie tylko w godzinach i miejscu pracy

Zbiór zasad zawartych w Standardach Ochrony Małoletnich wykracza daleko poza mury placówek edukacyjnych i tradycyjne godziny pracy. Obejmują one wszelkie sytuacje, w których może dojść do interakcji między personelem a dziećmi, włączając w to cyberprzestrzeń, media społecznościowe oraz wszelkie prywatne okoliczności.

Kluczowym elementem SOM jest wprowadzenie ścisłych ograniczeń w kontaktach pozaszkolnych. Nauczycielom i innym pracownikom placówek edukacyjnych zabrania się wykorzystywania prywatnych kanałów komunikacji do kontaktu z małoletnimi. Oznacza to zakaz bezpośrednich połączeń telefonicznych z prywatnych numerów czy angażowania się w fora internetowe i spotkania organizowane przez uczniów. Standardy wykluczają też możliwość zapraszania małoletnich na prywatne spotkania lub uczestniczenia w takich wydarzeniach.

W sytuacjach, gdy zachodzi potrzeba spotkania poza regularnymi godzinami pracy, istnieje taka możliwość, jednak muszą wtedy zostać spełnione dwa istotne warunki. Po pierwsze, konieczne jest uprzednie powiadomienie organu zarządzającego, zazwyczaj dyrektora placówki; po drugie, niezbędne jest uzyskanie wyraźnej zgody rodziców lub opiekunów prawnych uczniów.

Choć w przypadku przedszkoli niektóre z tych zasad mogą wydawać się mniej istotne ze względu na wiek dzieci, to jednak potencjalnie wciąż mają zastosowanie.

Zakazane zachowania pracowników względem dzieci

Jednym z podstawowych elementów Standardów Ochrony Małoletnich jest katalog zachowań zakazanych w relacjach między pracownikami placówek a dziećmi. Tak naprawdę wiele z tych zasad jest oczywistych i większość nauczycieli i opiekunów wręcz dziwi się, że są one ujęte formalnie, bo są dla nich zupełnie naturalne. SOM nie wprowadzają rewolucyjnych zmian, ale formalizują i precyzują zasady, które w większości przypadków były już przestrzegane w dobrze funkcjonujących placówkach. 

Do zachowań bezwzględnie zakazanych należy stosowanie jakiejkolwiek formy przemocy fizycznej, psychicznej czy werbalnej. Niedopuszczalne są również kontakty o charakterze miłosnym lub seksualnym oraz organizowanie prywatnych spotkań z dziećmi. SOM zabraniają także utrwalania wizerunku dzieci (filmowania, fotografowania) na prywatny użytek pracowników, np. na ich osobistych telefonach. 

Kolejnym istotnym punktem jest zakaz przyjmowania prezentów od dzieci i rodziców, z wyjątkiem drobnych, symbolicznych gestów, takich jak niewielki upominek na zakończenie roku szkolnego czy dzień nauczyciela. Surowo zabronione jest też używanie wulgaryzmów, spożywanie alkoholu w obecności dzieci lub proponowanie im środków stymulujących.

Zgoda na kontakt fizyczny

Kwestia kontaktu fizycznego z dziećmi jest bardziej złożona i wymaga indywidualnego podejścia w zależności od okoliczności. SOM nie wprowadzają całkowitego zakazu kontaktu fizycznego, ale zalecają unikanie zbędnych, nieuzasadnionych sytuacją dotknięć. Im młodsze dziecko, tym bardziej elastycznie należy podchodzić do tej kwestii.

Generalną zasadą jest informowanie dziecka o zamiarze kontaktu fizycznego i uzyskanie jego zgody. Jednakże istnieją sytuacje wyjątkowe, gdy nie ma czasu na takie formalności - na przykład, gdy dziecko jest w niebezpieczeństwie i wymaga natychmiastowej pomocy. W takich przypadkach bezpieczeństwo dziecka jest priorytetem i uzasadnia konieczny kontakt fizyczny.

W rzeczywistości przedszkolnej i żłobkowej sytuacja wygląda oczywiście nieco inaczej. Dzieci często wymagają pomocy przy czynnościach samoobsługowych, ale też bliskości fizycznej ze względu na potrzeby psychiczne i emocjonalne.

SOM nie wprowadzają generalnego zakazu przytulania, uznając, że w niektórych sytuacjach jest to niezbędne dla zapewnienia komfortu emocjonalnego dziecka.

Kontakt fizyczny a potrzeba bliskości małych dzieci

Kluczową zasadą jest reagowanie na komunikowane przez dziecko potrzeby. Gdy dziecko wyraża chęć przytulenia lub wykazuje oznaki rozstroju emocjonalnego, opiekun powinien najpierw zapytać, czy może je przytulić. Dopiero po uzyskaniu zgody można zareagować, pamiętając o zasadzie „minimum niezbędnego kontaktu". W przypadku dzieci w żłobkach, które nie potrafią jeszcze werbalnie wyrazić swoich potrzeb, opiekunowie muszą kierować się doświadczeniem i zdrowym rozsądkiem. 

Polecam tutaj stosować zasadę „otwartych drzwi" lub „trzeciej pary oczu" – wszelkie sytuacje wymagające bliższego kontaktu z dzieckiem powinny, w miarę możliwości, odbywać się w obecności innych osób, dzięki czemu unikniemy potencjalnych nieporozumień czy wątpliwości co do intencji opiekuna.

SOM mają służyć ochronie dzieci, a nie ich emocjonalnemu zaniedbaniu. Prawidłowe stosowanie tych standardów powinno opierać się na empatii, doświadczeniu i zdrowym rozsądku, zawsze mając na uwadze nadrzędne dobro dziecka.

Zasady komunikacji werbalnej

Zasady komunikacji werbalnej między opiekunem lub nauczycielem a dzieckiem również powinny być ujęte w SOM. Poza oczywitym zakazem używania wulgaryzmów i przemocy słownej, jednym z kluczowych aspektów jest też zakaz podnoszenia głosu na dziecko. Należy to interpretować jako zakaz krzyczenia lub mówienia podniesionym, agresywnym tonem bez uzasadnienia.

Jednakże istnieją sytuacje, w których użycie podniesionego głosu lub nawet krzyknięcie jest uzasadnione i dopuszczalne. Dotyczy to przede wszystkim okoliczności, w których bezpieczeństwo, życie lub zdrowie dziecka jest zagrożone, czyli np. dziecko zbytnio oddala się od opiekuna lub grupy, stwarzając niebezpieczeństwo. Drugi typ sytuacji, w której można użyć podniesionego głosu dotyczy organizacji grupy, np. podczas wycieczki, czy po prostu, kiedy w sali panuje duży hałas, a powstaje konieczność zwrócenia uwagi dzieci.

SOM nie nakładają na nauczycieli obowiązku mówienia wyłącznie szeptem czy cichym głosem. Kluczowe jest rozróżnienie między krzykiem skierowanym na dziecko a głośnym komunikatem wydanym w celu zapewnienia bezpieczeństwa lub przekazania ważnej informacji. 

Standardy Ochrony Małoletnich a rekrutacja pracowników

Standardy Ochrony Małoletnich wprowadzają istotne zmiany w procesie rekrutacji pracowników do placówek edukacyjnych i opiekuńczych. Kluczowym elementem nowego procesu rekrutacyjnego jest obowiązek przedłożenia przez kandydatów dwóch ważnych zaświadczeń: z Krajowego Rejestru Karnego oraz z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym. Wymóg ten dotyczy wyłącznie nowo zatrudnianych pracowników - osoby już pracujące w placówce nie muszą przedstawiać takich dokumentów.

Warto zaznaczyć, że choć przepisy nie określają jednoznacznie okresu ważności zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego, bazując na analizie ustawy o ochronie małoletnich, przyjmuje się, że powinno ono być aktualne, a więc nie starsze niż 12 miesięcy. 

SOM a wyjścia i wycieczki

W kwestii organizacji wyjść i wycieczek przez przedszkola czy żłobki, kluczowe jest zrozumienie, że zasady SOM obowiązują nie tylko na terenie placówki, ale rozciągają się na wszelkie aktywności organizowane poza nią. Dodatkowo warto wprowadzić dodatkoweg procedury obowiązujące podczas wyjść i wyjazdów. Niedopuszczalne jest m.in. nocowanie dzieci w jednym pokoju z nauczycielem, a już w szczególności dzielenie łóżka przez dziecko i nauczyciela. 

Istotnym problemem w tym kontekście może okazać się udział w wycieczkach dodatkowych opiekunów, często rodziców. Obecne interpretacje przepisów sugerują, że nawet rodzice pełniący funkcję opiekunów podczas wycieczki powinni przedstawić zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego. Ta sytuacja rodzi znaczne komplikacje organizacyjne i finansowe, gdyż uzyskanie takiego zaświadczenia wiąże się z kosztami i czasem potrzebnym na jego pozyskanie.

Obecne przepisy nie są jednak wystarczająco precyzyjne, co prowadzi do różnych interpretacji i problemów w praktyce. Istnieje pilna potrzeba uszczegółowienia regulacji, szczególnie w zakresie udziału rodziców jako opiekunów w wycieczkach. 

Standardy Ochrony Małoletnich a ochrona wizerunku dzieci

W wielu placówkach oświatowych powszechną praktyką było dotąd nie tylko wykonywanie, ale zdjęć, ale również ich publikowanie na stronach internetowych czy w social mediach w celach promocyjnych lub do dokumentowania osiągnięć. Standardy Ochrony Małoletnich nakładają szereg obostrzeń dotyczących zarówno samych zdjęć, jak i ich przetwarzania.

Jedną z kluczowych zasad jest zakaz fotografowania dzieci przy użyciu prywatnych urządzeń. Zdjęcia mogą być wykonywane wyłącznie sprzętem należącym do placówki, który powinien być odpowiednio zabezpieczony i przechowywany. Dotyczy to nie tylko urządzeń, takich jak aparaty fotograficzne czy telefony, ale także nośników danych, na których zdjęcia te są zapisywane. Taka polityka minimalizuje ryzyko nieuprawnionego dostępu do wizerunku dzieci i chroni przed ewentualnym naruszeniem prywatności.

Kolejnym istotnym aspektem jest minimalizacja danych identyfikujących dzieci. Choć publikacja wizerunku dziecka za zgodą rodziców jest dozwolona, to standardy zalecają ograniczenie ilości informacji, które mogą umożliwić identyfikację dziecka. Ważne jest też, aby uświadomić rodzicom, iż nawet podczas różnego rodzaju uroczystości, powinni unikać fotografowania innych dzieci.

Standardy ochrony małoletnich, choć w wielu aspektach powielają zasady wynikające z RODO, wzmacniają ochronę prywatności dzieci, wprowadzając rygorystyczne zasady dotyczące utrwalania i przetwarzania ich wizerunku. Co istotne, standardy ochrony dzieci nie wprowadzają konieczności uzyskiwania dodatkowych zgód od rodziców poza tymi, które już wynikają z RODO.

SOM a kształcenie specjalne

Polityka ochrony dzieci obejmują wszystkie dzieci, zarówno pełnosprawne, jak i te z niepełnosprawnościami. Nie ma więc konieczności tworzenia odrębnych standardów dedykowanych dzieciom wymagającym specjalnej opieki. Istnieje natomiast możliwość wprowadzenia szczególnych uregulowań dotyczących dzieci z niepełnosprawnościami w ramach poszczególnych rozdziałów standardów, np. w części odnoszącej się do kontaktu fizycznego między opiekunem a dzieckiem czy zasad dotyczących kontaktu werbalnego.

Jak postępować w sytuacji podejrzenia krzywdzenia dziecka

Sporządzając i wdrażając standardy ochrony małoletnich trzeba mieć na uwadze  procedurę podejmowania interwencji w przypadku krzywdzenia małoletniego. W sytuacji podejrzenia, że dziecko zostało skrzywdzone, istnieją trzy główne źródła informacji, które mogą być podstawą do podjęcia działań.

1. Pierwszym z nich jest samo dziecko, jednak warto mieć na uwadze, że sytuacje, w których dzieci zgłaszają same swoją krzywdę zdarzają się raczej rzadko.
2. Drugim źródłem są rówieśnicy, którzy często mogą zauważyć lub usłyszeć coś, co umknie uwadze dorosłych.
3. Trzecim jest personel placówki, który może bezpośrednio obserwować symptomy przemocy lub zaniedbania.

Zachowania i kroki podejmowane w odpowiedzi na krzywdę dziecka zależą od tego, kto jest sprawcą. Możemy wyróżnić trzy podstawowe sytuacje:

• Krzywda wyrządzona przez osobę dorosłą. W przypadku, gdy podejrzewamy, że dziecko zostało skrzywdzone przez osobę dorosłą spoza rodziny, kluczowa jest zasada szybkiego działania. Należy natychmiast poinformować właściwe organy, takie jak policja czy prokuratura. Działać należy szybko, szczególnie jeśli istnieją wyraźne dowody w postaci obrażeń fizycznych, jak siniaki czy pobicia, lub wiarygodne informacje pochodzące od świadków.
• Krzywda wyrządzona przez innego małoletniego. Gdy sprawcą jest inne dziecko, postępowanie jest bardziej złożone. Pierwszym krokiem jest odseparowanie dziecka pokrzywdzonego od krzywdzącego. Następnie wzywa się rodziców obu dzieci i prowadzi rozmowę mającą na celu wyjaśnienie sytuacji oraz znalezienie rozwiązania konfliktu. W zależności od powagi sytuacji, należy rozważyć zawiadomienie sądu rodzinnego, szczególnie jeśli konflikt ma poważniejsze skutki.
• Krzywda wyrządzona przez rodzica. To najbardziej złożona i delikatna sytuacja. Jeśli istnieje podejrzenie, że dziecko jest krzywdzone przez jednego z rodziców, zaleca się w pierwszej kolejności rozmowę z drugim rodzicem, niezaangażowanym w przemoc. Celem tej rozmowy jest ocena sytuacji oraz uzyskanie zobowiązania do podjęcia działań, takich jak zawiadomienie odpowiednich organów, zabezpieczenie dziecka lub zgłoszenie sprawy do sądu. Ważne jest, aby monitorować dalsze działania drugiego rodzica, określając jasny termin ich realizacji. Jeśli okaże się, że obietnice pozostają niespełnione, należy niezwłocznie powiadomić organy ścigania lub sąd.

W każdej z tych sytuacji kluczowe jest szybkie reagowanie oraz odpowiednie monitorowanie rozwoju wydarzeń. Każda forma opóźnienia lub zaniedbania w takich przypadkach może prowadzić do dalszej krzywdy dziecka, dlatego obowiązek interwencji jest bezwzględny. Dlatego pracownicy powinni też zostać przeszkoleni w zakresie zawiadamiania instytucji o możliwości popełnienia przestępstwa, a dyrektor powinien współpracować z lokalnymi placówkami pomocowymi, takimi jak ośrodki pomocy społecznej, centra pomocy dziecku, organizacje pozarządowe, policja, sąd rodzinny, centrum interwencji kryzysowej czy placówki ochrony zdrowia).

Współpraca z rodzicami w zakresie ochrony dzieci

Kluczową rolę w systemie ochrony małoletnich odgrywają rodzice. Placówki oświatowe mają obowiązek umożliwić rodzicom zapoznanie się ze standardami ochrony małoletnich, a także zachęcać ich do ich przestrzegania, szczególnie w przypadkach, gdy mają bezpośredni kontakt z innymi dziećmi. Obowiązek ten można zrealizować np. poprzez publikację dokumentu na stronie internetowej placówki lub umożliwienie wglądu w dokument w miejscach dostępnych dla rodziców. 

Chociaż placówka nie może zmusić rodziców do przeczytania dokumentu, jej obowiązkiem jest poinformowanie, że powinni to zrobić.

Współpraca z rodzicami nie kończy się na dostępie do standardów. W przypadku rodziców, którzy aktywnie uczestniczą w życiu szkoły, np. biorą udział w wycieczkach czy zajęciach, placówka powinna wymagać od nich podpisania oświadczenia, że zapoznali się ze standardami ochrony małoletnich i będą się do nich stosować. 

Kolejnym aspektem współpracy z rodzicami jest komunikacja. Należy pamiętać, że kontakt z rodzicami powinien być formalny, szczególnie w kwestiach związanych z dziećmi, czyli odbywać się np. poprzez dziennik elektroniczny lub służbowy adres e-mail, unikając prywatnych form komunikacji, takich jak media społecznościowe. 

Standardy Ochrony Dzieci, choć początkowo budziły kontrowersje, są nieodzownym elementem współczesnych placówek oświatowych i opiekuńczych. Ich celem jest przede wszystkim zapewnienie dzieciom bezpiecznego środowiska, zarówno w placówkach edukacyjnych, jak i poza nimi. W praktyce, wdrożenie tych standardów to nie tylko kwestia formalna, ale realna ochrona najmłodszych, a także zbiór zasad i procedur postępowania w sytuacjach zagrożenia. Jak każda nowa regulacja, SOM wymaga czasu, by w pełni zintegrować się z codziennym funkcjonowaniem placówek, jednak ich efektywne stosowanie jest niezbędne dla zapewnienia dzieciom bezpieczeństwa, a personelowi spokoju pracy w przejrzystych warunkach prawnych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw