W ostatnich latach obserwujemy rosnące zainteresowanie przedszkolami integracyjnymi bądź z oddziałami integracyjnymi, które stają się odpowiedzią na potrzeby dzieci z niepełnosprawnościami. Rodzice coraz częściej poszukują placówek, które oferują zarówno edukację, jak i wsparcie specjalistyczne, dostosowane do indywidualnych potrzeb ich dzieci.
W tym artykule przyjrzymy się, czym różni się placówka integracyjna od przedszkola ogólnodostępnego oraz, jakie wyzwania stoją przed dyrektorami i nauczycielami oraz jakie przepisy regulują funkcjonowanie tych placówek. Dowiesz się również, jak przebiega proces tworzenia oddziałów integracyjnych i jakich formalności należy dopełnić, zmieniając profil placówki.
Co to jest przedszkole integracyjne?
Przedszkole integracyjne to placówka edukacyjna, która łączy opiekę nad dziećmi pełnosprawnymi oraz dziećmi z różnymi rodzajami niepełnosprawności, w tym dzieci z niepełnosprawnością ruchową. Dzięki temu każde dziecko ma szansę na pełny rozwój w przyjaznym i wspierającym środowisku. Głównym celem przedszkola integracyjnego jest zapewnienie wszystkim dzieciom równych szans edukacyjnych i społecznych, niezależnie od ich stanu zdrowia czy sprawności.
💡 Przedszkole integracyjne to placówka, w której wszystkie oddziały są oddziałami integracyjnymi.
Przepisy dotyczące funkcjonowania przedszkoli integracyjnych są zawarte głównie w Ustawie Prawo Oświatowe oraz rozporządzeniach Ministra Edukacji Narodowej, które regulują nie tylko zasady działania tych placówek, ale również wymagania dotyczące kwalifikacji kadry, liczby dzieci w grupach oraz dostosowania programu nauczania.
Co to jest oddział integracyjny?
Oddział integracyjny w przedszkolu to grupa grupa, do której uczęszczają zarówno dzieci zdrowe, jak i dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Definicję oddziału integracyjnego możemy znaleźć w ustawie prawo oświatowe:
[...] należy przez to rozumieć oddział szkolny, w którym uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego uczą się i wychowują razem z pozostałymi uczniami.
art. 4 ust. 3 ustawy Prawo Oświatowe
Szczegółową organizację takiego oddziały określa nam zaś rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
💡 Oddziałem integracyjnym można nazwać grupę, do której uczęszcza co najmniej jedno dziecko z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego.
W oddziale integracyjnym zapewnione jest indywidualne podejście do każdego dziecka, a także dodatkowe wsparcie ze strony specjalistów, takich jak nauczyciel wspomagający, logopeda, czy terapeuta zajęciowy.
Przedszkole ogólnodostępne, integracyjne, ogólnodostępne z oddziałami integracyjnymi – możliwości organizowania kształcenia specjalnego i różnice
Warto zaznaczyć, że kształcenie, wychowanie i opiekę dla uczniów niepełnosprawnych organizuje się w różnych typach przedszkoli: ogólnodostępnych, ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi, integracyjnych, ogólnodostępnych z oddziałami specjalnymi oraz specjalnych. Każdy z tych typów pełni nieco inną funkcję i różni się organizacją oraz wymaganiami. Aby lepiej zrozumieć specyfikę przedszkoli integracyjnych i ogólnodostępnych warto podkreślić podstawowe różnice i podobieństwa pomiędzy nimi a placówkami ogólnodostępnymi.
- Przedszkole ogólnodostępne:
- Dzieci z orzeczeniem mogą uczęszczać bez konieczności tworzenia oddziałów integracyjnych.
- Przedszkole z oddziałami integracyjnymi:
- Przynajmniej jeden oddział spełnia kryteria oddziału integracyjnego, a więc zapewnia integrację dzieci z orzeczeniem z dziećmi pełnosprawnymi.
- Przedszkole integracyjne:
- Wszystkie oddziały są przystosowane do dzieci ze specjalnymi potrzebami.
Każda z tych placówek stanowi odrębny podmiot w rozumieniu prawa, a aspektem na który należy zwrócić uwagę są inne wymogi co do zatrudniania nauczycieli w oddziale ogólnodostępnym i oddziale integracyjnym.
Liczba dzieci w oddziale integracyjnym
W przedszkolach publicznych, zgodnie z rozporządzeniem z lutego 2019 roku, oddział integracyjny nie może liczyć więcej niż 20 dzieci, z czego maksymalnie 5 dzieci może posiadać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. W przypadku, gdy dziecko w trakcie roku szkolnego uzyska takie orzeczenie, dyrektor placówki może podjąć decyzję o zwiększeniu liczby dzieci z orzeczeniami do 7.
Inaczej sytuacja wygląda natomiast sytuacja w placówkach niepublicznych, których nie obowiązują tak ścisłe regulacje. W praktyce jednak osoby prowadzące przedszkola niepubliczne często posiłkują się powyższymi wytycznymi.
W przedszkolach niepublicznych nie obowiązują limity ilości dzieci w oddziale integracyjnych. Musimy jednak pamiętać o obowiązku zapewnienia odpowiednich warunków oraz właściwego zorganizowania kształcenia specjalnego dla dzieci niepełnosprawnych. Uczulam więc, aby nie popadać w skrajności, bo może grozić zarzutami narażenia bezpieczeństwa dzieci, niewłaściwych warunków kształcenia, wychowania i opieki, czy niewłaściwych warunków w zakresie BHB pracowników.
Robert Gałęski, radca prawny w Kancelarii Lexbridge
Warto zaznaczyć, że nie ma minimalnej liczby dzieci z orzeczeniami, aby utworzyć oddział integracyjny – wystarczy jedno dziecko z orzeczeniem, by zrealizować cel integracyjny.
Kadra w przedszkolu integracyjnym
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, przedszkola integracyjne muszą zatrudniać nie tylko nauczycieli wychowania przedszkolnego, ale również specjalistów z zakresu pedagogiki specjalnej. W każdej grupie powinien pracować zarówno nauczyciel prowadzący, jak i nauczyciel wspomagający, często będący pedagogiem specjalnym. Oprócz nauczycieli, przedszkole integracyjne powinno również zapewniać dostęp do specjalistów takich jak logopeda, psycholog czy terapeuta zajęciowy.
Szczegółowe wytyczne dotyczące zatrudniania nauczycieli i specjalistów w placówkach organizujących kształcenie specjalne znaleźć można w § 7. Dodatkowe zatrudnienie nauczycieli posiadających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej rozporządzenia z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
Przekształcenie niepublicznego przedszkola ogólnodostępnego w w placówkę z oddziałami integracyjnymi
W świetle obowiązujących przepisów przekształcenie niepublicznego przedszkola ogólnodostępnego w placówkę z oddziałami integracyjnymi nie wymaga uruchamiania specjalnej procedury administracyjnej. Kluczowym elementem formalnym tego procesu jest aktualizacja statutu przedszkola, która powinna uwzględniać zmiany w trzech zasadniczych obszarach:
- Zakres zadań przedszkola – należy wprowadzić zapis wskazujący, że placówka prowadzi również oddziały integracyjne.
- Organizacja przedszkola – statut powinien precyzować liczbę i typy oddziałów integracyjnych oraz wskazywać grupy wiekowe, w których będą funkcjonować.
- Zasady rekrutacji – należy określić kryteria przyjęć do oddziałów integracyjnych, z uwzględnieniem regulacji ustawowych i rozporządzeń wykonawczych.
Warto zaznaczyć, że jeżeli w przyszłości planowane jest zwiększenie liczby oddziałów integracyjnych, powinno to znaleźć odzwierciedlenie w statucie. Brak takiego zapisu będzie skutkował koniecznością ponownej zmiany dokumentu.
Robert Gałęski, radca prawny w Kancelarii Lexbridge
Obowiązek zgłoszenia zmian do organu ewidencyjnego
Zgodnie z art. 168 ust. 13 ustawy Prawo oświatowe, osoba prowadząca przedszkole zobowiązana jest do zgłoszenia zmian w danych zawartych w zgłoszeniu do ewidencji w terminie 14 dni od ich wprowadzenia. Do zgłoszenia należy dołączyć ujednolicony tekst zaktualizowanego statutu.
Warto podkreślić, że zgłoszenie przekształcenia przedszkola ogólnodostępnego w placówkę z oddziałami integracyjnymi nie wymaga uzyskania opinii straży pożarnej, sanepidu ani ponownej opinii kuratora oświaty.
Dobór dzieci do oddziału integracyjnego i zgody rodziców
Zgodnie z § 6 ust. 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli, doboru dzieci do oddziału integracyjnego dokonuje dyrektor przedszkola, za zgodą rodziców, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci oraz ich możliwości psychofizycznych.
Zgoda rodziców jest tu warunkiem koniecznym – dyrektor nie może samodzielnie zdecydować o umieszczeniu dziecka w oddziale integracyjnym bez wyraźnej zgody jego opiekunów prawnych.
Tworzenie i prowadzenie przedszkola integracyjnego lub oddziałów integracyjnych w przedszkolu ogólnodostępnym to nie tylko odpowiedź na rosnące potrzeby edukacyjne dzieci z orzeczeniami, ale również wyraz odpowiedzialności społecznej i dbałości o równość szans w dostępie do edukacji. Tego typu placówki wymagają jednak od organów prowadzących oraz kadry pedagogicznej szczególnej uważności – zarówno pod względem organizacyjnym, jak i merytorycznym.
Dobrze zorganizowane przedszkole integracyjne może stać się przestrzenią realnego wsparcia dla dzieci i ich rodzin, a także miejscem, w którym kształtują się postawy empatii, zrozumienia i akceptacji – wartości niezwykle istotne już od najmłodszych lat.
Często zadawane pytania
Czym się różni przedszkole integracyjne od specjalnego?
W przedszkolu integracyjnym dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności funkcjonują razem z dziećmi pełnosprawnymi. Z kolei przedszkole specjalne jest dedykowane wyłącznie dzieciom z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Program nauczania i metody pracy są tutaj ściśle dostosowane do specyficznych potrzeb dzieci z niepełnosprawnościami.
Czy w przypadku uzyskania przez dziecko uczęszczającego do oddziału ogólnodostępnego orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego przedszkole ma obowiązek przemianowania oddziału na integracyjny?
Przedszkole nie ma obowiązku przemianowania oddziału ogólnodostępnego na integracyjny w przypadku uzyskania przez dziecko orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Jednakże, placówka powinna zapewnić odpowiednie wsparcie dla dziecka zgodnie z jego indywidualnymi potrzebami, co może obejmować zatrudnienie dodatkowej kadry specjalistycznej lub dostosowanie programu nauczania. Ważne jest, aby rodzice i placówka współpracowali w celu zapewnienia dziecku najlepszych warunków edukacyjnych i rozwojowych.
Co w przypadku, jeżeli w przedszkolu z oddziałami integracyjnymi w danym momencie nie ma dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego?
W sytuacji, gdy w przedszkolu z oddziałami integracyjnymi nie ma dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, nie ma podstaw do tworzenia oddziału integracyjnego. Statut przedszkola może przewidywać możliwość funkcjonowania oddziałów integracyjnych, jednak w przypadku braku dzieci z orzeczeniami, mogą funkcjonować jedynie oddziały ogólnodostępne. Status przedszkola z oddziałami integracyjnymi pozwala na elastyczne dostosowanie się do zmieniających się potrzeb i liczby dzieci z orzeczeniami w danym roku.
Czy dyrektor musi uzyskać zgody nauczycieli na utworzenie oddziału integracyjnego?
Decyzja o utworzeniu oddziału integracyjnego należy do organu prowadzącego i nie wymaga formalnej zgody nauczycieli. Wyjątkiem są sytuacje, w których statut przedszkola przewiduje konieczność uzyskania opinii lub uchwały rady pedagogicznej przy zmianie statutu – wówczas obowiązują zapisy wewnętrzne placówki.
Akty prawne
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli
