Odbiór dziecka z przedszkola to kluczowy aspekt organizacyjny, który wymaga precyzyjnego zrozumienia i przestrzegania przepisów prawnych przez dyrektorów i personel placówek. Przedszkole ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo dziecka, dopóki przebywa ono na jego terenie. Wydanie dziecka osobie nieupoważnionej może nie tylko prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych, ale przede wszystkim stworzyć potencjalnie niebezpieczną dla dziecka sytuację.
W artykule przedstawimy, kto ma prawo odebrać dziecko z przedszkola, jakie są zasady odbierania i przyprowadzania dzieci, oraz czy możliwe jest, aby dziecko zostało wydane osobie niepełnoletniej. Ponadto, omówimy, jakie elementy powinno zawierać upoważnienie do odbioru dziecka z placówki, by było zgodne z wymogami formalnymi i zapewniało pełne bezpieczeństwo dziecku.
Odbieranie dzieci z przedszkola: podstawowe informacje
- Dziecko może odebrać wyłącznie rodzic, opiekun prawny lub osoba przez nich pisemnie upoważniona.
- Przedszkole ma prawo weryfikować tożsamość osoby odbierającej oraz odmówić wydania dziecka w razie wątpliwości co do bezpieczeństwa.
- Rodzice mogą upoważnić także osobę niepełnoletnią (np. starsze rodzeństwo), jeśli statut placówki na to pozwala i zostało to wyraźnie wskazane.
- Procedury przyprowadzania i odbierania dzieci powinny być jasno określone w dokumentacji przedszkola i znane wszystkim rodzicom.
Kto może odebrać dziecko z przedszkola? Przede wszystkim rodzice
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w szczególności art. 95 § 1, rodzice sprawują władzę rodzicielską nad dzieckiem, o ile nie została im ona ograniczona lub odebrana przez sąd. Władza ta obejmuje m.in. obowiązek i prawo do wychowania dziecka oraz reprezentowania go w sprawach życia codziennego.
W praktyce oznacza to, że oboje rodzice posiadający pełną władzę rodzicielskiej są uprawnieni do odbioru dziecka z przedszkola, a placówka nie może – z własnej inicjatywy – ograniczyć tego prawa jednemu z nich. Wyjątkiem są sytuacje, w których sąd wydał stosowne orzeczenie ograniczające kontakt lub władzę rodzicielską jednego z rodziców – wtedy przedszkole zobowiązane jest do respektowania takiego postanowienia.
Co powinno zawierać upoważnienie do odbioru dziecka z przedszkola?
Aby przedszkole mogło bezpiecznie i zgodnie z prawem wydać dziecko osobie innej niż rodzic lub opiekun prawny, konieczne jest pisemne upoważnienie. Taki dokument stanowi podstawę do działania dla nauczyciela lub innego pracownika wydającego dziecko i powinien być przechowywany w dokumentacji placówki.
Prawidłowo sporządzone upoważnienie powinno zawierać:
- Imię i nazwisko dziecka oraz jego grupę przedszkolną,
- Imię i nazwisko osoby upoważnionej do odbioru dziecka,
- Numer i serię dokumentu tożsamości osoby upoważnionej (np. dowodu osobistego, paszportu),
- Stopień pokrewieństwa lub relację z dzieckiem (jeśli dotyczy),
- Zakres i okres obowiązywania upoważnienia (np. jednorazowe, na czas określony lub bezterminowo),
- Czytelny podpis rodzica/opiekuna prawnego (w przypadku dwóch opiekunów – najlepiej podpis obu),
- Data i miejsce sporządzenia dokumentu.
W przypadku upoważnienia osoby niepełnoletniej – warto dodatkowo zaznaczyć jej wiek i dołączyć osobne oświadczenie o znajomości zasad bezpieczeństwa i odpowiedzialności.
Procedura przyprowadzania i odbierania dzieci z przedszkola
Zgodnie z art. 102 ustawy Prawo oświatowe, statut przedszkola powinien zawierać „szczegółowe zasady przyprowadzania i odbierania dzieci z przedszkola przez rodziców lub upoważnioną przez nich osobę zapewniającą dziecku pełne bezpieczeństwo”. Oznacza to, że każda placówka ma ustawowy obowiązek opracowania jasnych i szczegółowych zasad w tym zakresie.
Poniżej przykładowe zapisy, które warto umieścić w procedurze przyprowadzania i odbierania dzieci.
Przyprowadzanie dziecka
- Rodzic, opiekun prawny lub osoba przez niego upoważniona, zobowiązany jest osobiście przyprowadzić dziecko do sali zajęć i przekazać je nauczycielowi. Dziecko nie może być pozostawione samodzielnie na terenie placówki, np. w szatni, przed budynkiem lub na boisku.
- Nauczyciel odnotowuje obecność dziecka i od tego momentu przedszkole ponosi odpowiedzialność za jego bezpieczeństwo.
- W przypadku późniejszego przyprowadzenia (po zamknięciu listy obecności lub rozpoczęciu zajęć), zaleca się zgłoszenie tego faktu wcześniej – telefonicznie lub za pośrednictwem aplikacji wykorzystywanej w komunikacji z rodzicami.
Odbieranie dziecka
- Dziecko może zostać odebrane wyłącznie przez rodzica, opiekuna prawnego lub osobę upoważnioną na piśmie.
- Upoważnienie powinno zawierać: imię i nazwisko osoby odbierającej, jej numer dokumentu tożsamości, stopień pokrewieństwa (jeśli dotyczy) oraz podpis rodzica.
- Placówka ma prawo i obowiązek odmówić wydania dziecka osobie, która nie figuruje na liście upoważnionych lub co do której istnieją uzasadnione wątpliwości co do jej tożsamości, stanu trzeźwości bądź możliwości zapewnienia dziecku bezpieczeństwa.
- W razie wątpliwości nauczyciel powinien niezwłocznie skontaktować się z dyrektorem przedszkola oraz rodzicami dziecka.
Dodatkowe zalecenia
- Zaleca się, by dziecko było odbierane do określonej godziny, zgodnej z godzinami pracy oddziału lub harmonogramem ustalonym przez placówkę.
- O wszelkich zmianach dotyczących osób odbierających dziecko lub wyjątkowych sytuacjach (np. nagły odbiór przez inną osobę) rodzic powinien poinformować przedszkole wcześniej, najlepiej pisemnie lub przez aplikację elektroniczną.
- Dla bezpieczeństwa wszystkich dzieci, teren przedszkola powinien być monitorowany, a wejście kontrolowane – np. przez domofon, kartę dostępu lub pracownika recepcji.
Czy dziecko z przedszkola może odebrać niepełnoletnie rodzeństwo?
Zarówno dyrektorzy jak i rodzice, często zastanawiają się, czy istnieje możliwość odbioru dziecka przez starsze rodzeństwo. Odpowiedź brzmi: tak – rodzice mogą upoważnić niepełnoletnie rodzeństwo do odbioru przedszkolaka, o ile statut placówki przewiduje taką możliwość.
Choć może to budzić wątpliwości z punktu widzenia bezpieczeństwa, obowiązujące przepisy prawa nie określają minimalnego wieku osoby upoważnionej do odbioru dziecka. Zaleca się jednak, aby osoba odbierająca miała co najmniej 10 lat – w nawiązaniu do art. 43 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym, który wskazuje, że:
dziecko w wieku do 7 lat może korzystać z drogi tylko pod opieką osoby, która osiągnęła wiek co najmniej 10 lat. Nie dotyczy to strefy zamieszkania.
art. 43 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym
W praktyce jednak wiele przedszkoli niepublicznych ustala jednak wyższy próg wiekowy – np. 13 lub 16 lat – kierując się zasadą szczególnej ostrożności i odpowiedzialności za bezpieczeństwo wychowanków.
Jeżeli placówka dopuszcza odbiór dziecka przez osobę niepełnoletnią, konieczne jest:
- pisemne upoważnienie podpisane przez rodziców lub prawnych opiekunów,
- wskazanie w upoważnieniu danych dziecka i osoby odbierającej (imię, nazwisko, wiek),
- potwierdzenie tożsamości osoby odbierającej w dniu odbioru.
⚠️ Ważne jest, aby odpowiedni zapis w tym zakresie znalazł się w statucie lub regulaminie placówki. To dyrektor przedszkola – jako osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo dzieci – podejmuje ostateczną decyzję, czy dopuszcza takie rozwiązanie oraz w jakim wieku musi być osoba odbierająca.
Co w przypadku konfliktu między rodzicami?
W praktyce funkcjonowania przedszkola często pojawiają się sytuacje, w których rodzice dziecka pozostają w konflikcie, są w trakcie rozwodu lub toczą spór o opiekę nad dzieckiem. W takich przypadkach placówka może zostać postawiona w trudnym położeniu – szczególnie gdy jedno z rodziców domaga się ograniczenia praw drugiego.
Zasadą generalną jest, że dopóki nie istnieje prawomocne orzeczenie sądu ograniczające władzę rodzicielską lub kontakty jednego z rodziców z dzieckiem, przedszkole ma obowiązek traktować oboje rodziców jednakowo. Oznacza to, że nie można – na podstawie ustnych zapewnień czy prywatnych konfliktów – zabronić jednemu z opiekunów odbioru dziecka z przedszkola.
W przypadku, gdy placówka otrzyma orzeczenie sądu rodzinnego, z którego wynika, że jeden z rodziców został pozbawiony lub ma ograniczone prawa rodzicielskie (np. w zakresie decydowania o miejscu pobytu dziecka lub kontaktów osobistych), wówczas placówka ma obowiązek bezwzględnego respektowania takiego orzeczenia. W takich sytuacjach należy wdrożyć odpowiednie procedury oraz poinformować i przeszkolić personel w zakresie ich stosowania.
Warto również pamiętać, że:
- przedszkole nie może samodzielnie interpretować treści orzeczenia – jego postanowienia należy realizować zgodnie z literalnym brzmieniem;
- kopie orzeczeń sądowych powinny znajdować się w dokumentacji dziecka, a ich treść powinna być znana osobom odpowiedzialnym za wydawanie dziecka;
- w przypadku prób odebrania dziecka przez osobę, której prawa zostały ograniczone, należy niezwłocznie skontaktować się z dyrektorem placówki i – w razie potrzeby – z odpowiednimi służbami.
Co w sytuacji, gdy stan osoby odbierającej dziecko budzi wątpliwości?
Nawet jeśli dana osoba posiada pisemne upoważnienie do odbioru dziecka, przedszkole nie ma obowiązku wydania dziecka każdemu, kto się po nie zgłosi. Kluczowe jest bezpieczeństwo i dobro dziecka.
Personel przedszkola powinien odmówić wydania dziecka, gdy osoba odbierająca:
- znajduje się pod wpływem alkoholu lub środków odurzających,
- zachowuje się agresywnie lub irracjonalnie,
- sprawia wrażenie niezdolnej do zapewnienia dziecku opieki.
W takiej sytuacji pracownicy przedszkola powinni poprosić daną osobę o opuszczenie placówki, poinformować dyrektora przedszkola, a następnie skontaktować się z drugim rodzicem/opiekunem, który wskaże inną upoważnioną osobę. W razie braku kontaktu z rodzicami lub w przypadku gdy osoba odmawia opuszczenia terenu lub stwarza zagrożenie należy powiadomić policję.
Temat odbierania dziecka z przedszkola może wydawać się błahy – do momentu, gdy pojawi się sytuacja sporna lub potencjalnie niebezpieczna. Dlatego tak istotne jest, aby każda placówka posiadała jasne procedury, a rodzice byli świadomi zasad, które obowiązują przy przekazywaniu opieki nad dzieckiem.
Właściwie sformułowany statut przedszkola, przejrzysty regulamin oraz praktyczne rozwiązania – takie jak gotowe wzory upoważnień – nie tylko porządkują codzienną pracę, ale też minimalizują ryzyko nieporozumień i zwiększają bezpieczeństwo dzieci.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy
