IPET w przedszkolu. Wszystko, co musisz wiedzieć, gdy w Twojej placówce jest dziecko z orzeczeniem
Coraz więcej przedszkoli otwiera się na dzieci z orzeczeniami. Wiąże się to z szeregiem obowiązków dla osoby prowadzącej placówkę. Jednym z nich jest przygotowanie IPETu, czyli indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego. Jak opracować taki dokument, jakie są w związku z tym obowiązki dyrektora i na co zwrócić szczególną uwagę zapytaliśmy Marzenę Grabowską, która od 30 lat pracuje jako logopeda i pedagog specjalny, a od roku jest też właścicielką punktu przedszkolnego „Nasze" w Lubaczowie.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Obowiązki dyrektora, kiedy dziecko posiada orzeczenie
- Co to jest IPET
- Jak opracować indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny
- Zespół, który pisze IPET
- WOPFU - wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia
- Co zawiera indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny
- Przykład IPETu do pobrania
- Diabeł tkwi w szczegółach
- Kiedy i na jaki okres opracowuje się IPET w przedszkolu
- Kiedy trzeba zmienić IPET
- Modyfikacja IPETu
- Teczka dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
- Dobrze wymyślony dokument
Obowiązki dyrektora, kiedy dziecko posiada orzeczenie
W przypadku, kiedy do przedszkola uczęszcza dziecko z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, dyrektor jest odpowiedzialny za przygotowanie dla niego odpowiednich warunków. Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym określa, że placówka jest zobowiązana zapewnić:
- realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu;
- warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne, odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów;
- zajęcia specjalistyczne;
- inne zajęcia odpowiednie ze względu na potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne;
- integrację uczniów ze środowiskiem rówieśniczym, w tym z uczniami pełnosprawnymi;
- przygotowanie uczniów do samodzielności w życiu dorosłym.
Co to jest IPET
IPET, czyli indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, to dokument, który placówka ma obowiązek przygotować dla każdego ucznia posiadającego orzeczenie wydane przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną. Zasady opracowania tego dokumentu, procedury postępowania, terminy czy uprawnienia szczegółowo opisuje Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
Jak opracować indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny
Opracowanie IPETu można podzielić na kilka etapów. Za ich odpowiednie zaplanowanie w czasie i wypełnienie wszystkich związanych z nimi zadań odpowiedzialny jest dyrektor placówki. Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny należy opracować w ciągu 30 dni od złożenia orzeczenia przez rodzica.
Poniżej omówimy poszczególne etapy tworzenia programu, a więc:
- Powołanie zespołu
- Przygotowanie WOPFU
- Opracowanie IPETu
Zespół, który pisze IPET
Pierwszym krokiem, który musi wykonać dyrektor przedszkola, jest powołanie zespołu, który będzie opracowywał najpierw wielospecjalistyczną ocenę poziomu funkcjonowania ucznia (WOPFU), a następnie indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny.
Koordynator zespołu
Jak czytamy w rozporządzeniu: „pracę zespołu koordynuje odpowiednio wychowawca oddziału lub wychowawca grupy wychowawczej, do której uczęszcza uczeń, albo nauczyciel lub specjalista, prowadzący zajęcia z uczniem, wyznaczony przez dyrektora przedszkola (...)".
Osobą koordynującą w moim punkcie jest wychowawca, ponieważ to on ma największą styczność z dzieckiem na co dzień.
Skład zespołu
Skład zespołu ustala dyrektor, a składa się on z nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem. Marzena Grabowska zwraca uwagę, że w zespole powinni uczestniczyć wszyscy pedagodzy, którzy mają styczność z dzieckiem w przedszkolu, nawet np. nauczyciel angielskiego czy muzyki.
Każdy z tych nauczycieli musi wiedzieć, jakie dziecko ma deficyty, mocne i słabe strony, jakie są zalecenia w pracy grupowej czy indywidualnej. To jest bardzo ważne, żeby wszyscy wiedzieli jak mają z danym dzieckiem pracować.
Co ważne, w zespole może też, na własne życzenie, uczestniczyć rodzic dziecka. To nie zdarza się często, ale trzeba pamiętać, że rodzic ma takie prawo i dyrektor nie może mu tego odmówić.
WOPFU – wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia
Zanim przystąpimy do pracowania IPETu, pierwszym krokiem jest przygotowanie wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dziecka, czyli WOPFU. Jest to pierwsza, wstępna ocena, która pozwala nam zebrać ogólne wiadomości o dziecku, potrzebne do opracowania programu. Najlepiej rozpocząć prace zespołu nad WOPFU zaraz po doręczeniu orzeczenia, dlatego, że po 30 dniach musimy już mieć gotowy IPET.
Taką ocenę powtarza się później minimum 2 razy razy w ciągu roku – na początku i na końcu roku szkolnego. Można wprowadzić jeszcze dodatkową ocenę, na zakończenie pierwszego semestru. Dzięki temu możemy monitorować efektywność udzielanej pomocy i później wrócić do tych dokumentów, żeby zweryfikować nasze założenia i plany.
Jak wygląda WOPFU
W takiej ocenie mamy wyszczególnione obszary funkcjonowania dziecka, takie jak motoryka duża, motoryka mała, kompetencje językowe i komunikacyjne, sfera poznawcza, emocjonalna itd. W każdym z tych obszarów, najlepiej w formie tabelki, wypisujemy następujące elementy odnoszące się do funkcjonowania ucznia w grupie:
- mocne strony
- trudności w funkcjonowaniu
- indywidualne potrzeby edukacyjne i rozwojowe
- zakres i charakter wsparcia
Każda placówka może stworzyć własny wzór WOPFU, ważne jednak, żeby znalazły się w nim elementy określone w rozporządzeniu. Poziom szczegółowości opisów to kwestia indywidualna , ale dobrze zachować w tym umiar, bo dokument ten ma być funkcjonalny. Ocena powinna być dość szczegółowa, ale jednak zwięzła i czytelna.
Widziałam oceny wielospecjalistyczne na 20 stron. Ja stosuję krótkie, konkretne komunikaty, czyli: z czym dziecko ma problem, z czym nie ma, co trzeba doskonalić i jak to robić. Zawsze uczulam też nauczyciela, żeby pisząc o problemach dziecka, pamiętał też o jego mocnych stronach, a przy kolejnych ocenach – o dokonanych postępach.
Zapoznanie rodzica z oceną
Obowiązkiem dyrektora jest zapoznanie rodziców z wstępną wielospecjalistyczną oceną. Najlepiej zrobić to podczas spotkania i omówić kolejne punkty dokumentu. Co ważne, rodzic ma prawo nie zgodzić się z poszczególnymi elementami. Po zapoznaniu rodzic (lub rodzice) podpisuje ocenę i otrzymuje kopię.
Polecam zostawić sobie potwierdzenie odbioru przez rodzica. Można zrobić taką adnotację w dzienniku albo po prostu na osobnej kartce poprosić rodzica o podpis pod oświadczeniem, że odebrał dokument. Przekazanie tej oceny jest obowiązkiem dyrektora, więc potwierdzenie odbioru jest ważne, żeby potem nikt nam nie zarzucił, że tego nie zrobiliśmy.
Co zawiera indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny
Podstawowym dokumentem, na bazie którego pracujemy z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, jest orzeczenie z poradni specjalistycznej. To w tym dokumencie możemy znaleźć wszystkie wytyczne i zalecenia, do których musimy się dostosować. Tak więc indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny musi przede wszystkim zawierać diagnozę oraz wszystkie zalecenia zawarte w orzeczeniu.
Nie ma jednego obowiązującego wzoru IPET, natomiast elementy, które powinny się w nim znaleźć szczegółowo opisuje rozporządzenie MEN:
- zakres i sposób dostosowania programu wychowania przedszkolnego oraz wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka;
- zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem, ukierunkowane na poprawę funkcjonowania ucznia oraz wzmacnianie jego uczestnictwa w życiu przedszkolnym;
- w przypadku ucznia niepełnosprawnego – zajęcia rewalidacyjne;
- w przypadku ucznia niedostosowanego społecznie – działania o charakterze resocjalizacyjnym;
- w przypadku ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym – działania socjoterapeutyczne;
- formy i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym będą realizowane;
- działania wspierające rodziców dziecka oraz zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi;
- zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia;
- zakres współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami ucznia;
- rodzaj i sposób dostosowania warunków organizacji kształcenia do rodzaju niepełnosprawności ucznia;
- wybrane zajęcia realizowane indywidualnie lub w małej grupie (do 5 uczniów) – w zależności od indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia.
Przykład IPETu do pobrania
Diabeł tkwi w szczegółach
Każdy z tym elementów należy opisać w programie dosyć szczegółowo. Naprawdę skrupulatnie trzeba opisać dostosowanie programu czy warunków kształcenia. Podobnie metody i formy pracy – im więcej szczegółów tym lepiej. Zaprocentuje to nie tylko podczas kontroli kuratorium, ale też w ocenie efektywności udzielania pomocy dziecku.
Zdarzyło mi się, ze podczas kontroli z kuratorium zwrócono uwagę właśnie na zbyt małą szczegółowość opisu dostosowania. Dlatego, chociaż wydaje się to dosyć czasochłonnym zajęciem, polecam naprawdę skrupulatne przygotowanie tego dokumentu, bo będzie nam służył przez cały okres wychowania przedszkolnego.
Kiedy i na jaki okres opracowuje się IPET w przedszkolu
Co do zasady IPET opracowujemy na dany etap edukacyjny, czyli w przypadku przedszkola – na okres wychowania przedszkolnego. Natomiast nie każde dziecko ma diagnozę pogłębioną i zdarza się, że poradnia specjalistyczna wydaje orzeczenie na okres czasu, na jaki obowiązuje diagnoza. Zdarzają się też, choć bardzo rzadko, diagnozy mylne. Wtedy też diagnoza pogłębiona daje szansę na weryfikację bądź uszczegółowienie.
Program opracowuje się na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, nie dłuższy jednak niż etap edukacyjny. Program opracowuje się w terminie:
Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym
1) do dnia 30 września roku szkolnego, w którym uczeń rozpoczyna od początku roku szkolnego realizowanie wychowania przedszkolnego albo kształcenie odpowiednio w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub ośrodku, o których mowa w § 2 ust. 1, albo
2) 30 dni od dnia złożenia w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub ośrodku, o których mowa w § 2 ust. 1, orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.
Kiedy trzeba zmienić IPET
Jeżeli dziecko otrzymuje z poradni nowe orzeczenie, wtedy musimy też zmienić IPET. Należy zaznaczyć, że przez „zmianę" w tym przypadku rozumiemy stworzenie nowego programu. Z nowym orzeczeniem najczęściej wiąże się nowa diagnoza, wskazania, a z bardziej formalnego punktu widzenia – nowy numer dokumentu. I pod tym katem musimy przygotować nowy indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, uwzględniając aktualne zalecenia i ustalając nowe warunki realizacji zajęć.
Modyfikacja IPETu
Innym przypadkiem są natomiast modyfikacje programu, których musimy dokonać, jeżeli w trakcie roku szkolnego zmieni się coś u dziecka, np. rodzic zgłosi potrzebę zwiększenia wymiaru terapii psychologicznej albo nauczyciel zgłasza, że dziecko jest agresywne i bardzo przeszkadza w czasie zajęć. Wtedy musimy zmodyfikować IPET tak, żeby móc pracować z dzieckiem nad tymi obszarami, które pilnie potrzebują poprawy.
Modyfikacja to całkowicie osobny dokument, ale podobny do IPETu. Przygotowujemy je co najmniej raz w roku, dlatego że dzieciom zmienia się ilość zajęć, ilość godzin z pomocy psychologicznej czy zajęć rewalidacyjnych. Wszystkie zmiany trzeba zapisać i uwzględnić w modyfikacji.
Dziecko nie może przez 3 lata uczęszczania do przedszkola mieć takich samych zajęć, bo przecież ta nasza pomoc działa i dziecko robi postępy w różnych obszarach. Kiedy na przykład dziecko zaczyna się komunikować, to rozpoczynamy terapię artykulacyjną i trzeba wtedy zwiększyć liczbę godzin z logopedą.
Teczka dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
Podczas kontroli kuratorium obiektem zainteresowania jest cała dokumentacja dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – orzeczenia, oceny, IPET, jego modyfikacje. Dlatego dobrze pilnować porządku w tej dokumentacji, aby móc ją prześledzić wstecz.
Ja na przykład mam założoną teczkę dla każdego dziecka, która zaczyna się od orzeczenia, a następnie dokumenty, który tworzymy w placówce – wstępna diagnoza, IPET, opinie specjalistów, modyfikacje IPETu. Jeśli chodzi natomiast o bieżące monitorowanie zajęć i wydarzeń to mam bardzo ułatwione zadanie, bo z aplikacją LiveKid, kontrola dzienników specjalistycznych to jest po prostu przyjemność.
Dobrze wymyślony dokument
Choć ilość dokumentacji w przedszkolach przyprawia wielu dyrektorów o zawrót głowy, Marzena Grabowska przekonuje, że IPET to nie tylko czysta papierologia:
To jest bardzo przydatny dokument – zarówno dla nas – osób prowadzących, jak i nauczycieli, a przede wszystkim rodziców. Dzięki niemu wiemy, jak pracować z dzieckiem, jak je prowadzić, żeby realnie poprawić jego funkcjonowanie.
Dokumentacja w postaci IPETu i WOPFU pozwala przede wszystkim jasno zobaczyć, jakie postępy robią podopieczni. Rodzice wiedzą, co się dzieje, co jest planowane, co się wydarzyło i co się jeszcze może wydarzyć.
W tak delikatnej materii, jak dzieci ze specjalnymi potrzebami, daje wszystkim zainteresowanym pewność, że w pracy z dzieckiem są na tej samej stronie.
Akty prawne
