Wypróbuj LiveKid

Udostępnij stronę:

Skopiuj link
Bezpłatne materiały dydaktyczne dla Ciebie i Twoich nauczycieli
Pobierz materiały

Wszystko, co musisz wiedzieć o formach nadzoru pedagogicznego w przedszkolu!

Sprawowanie nadzoru pedagogicznego to jeden z ważniejszych aspektów każdej placówki oświatowej - również przedszkoli publicznych oraz niepublicznych. O tym, jakie są formy nadzoru pedagogicznego, jakie organy sprawują nadzór pedagogiczny i jaką rolę odgrywają w nim dyrektor placówki oraz kurator oświaty - opowiada radca prawny Robert Gałęski z kancelarii prawnej Lexbridge.

W tym artykule:

Nadzór pedagogiczny - co to jest?

Jeśli chodzi o samo pojęcie nadzoru, ustawodawca nie sformułował konkretnej definicji. Posługujemy się zatem dorobkiem doktryny i orzecznictwa. Nadzór pedagogiczny wedle teorii prawa definiuje się zatem jako możliwość wpływania przez organ nadzorczy na organ podległy, nadzorowany. Innymi słowy - możliwość władczego ingerowania w kompetencje organu podlegającego nadzorowi, instrument realizacji polityki oświatowej państwa. 

Organ sprawujący nadzór pedagogiczny

W zależności od tego, kto realizuje nadzór pedagogiczny w placówkach oświatowych, dzielimy go na wewnętrzny i zewnętrzny. Wewnętrzny sprawowany jest przede wszystkim przez dyrektorów placówek publicznych. Kluczowym organem nadzoru jest kurator oświaty. Jest on jednoosobowym organem nadzorczym działającym w imieniu wojewody. Jego obszar obejmuje zatem województwa. 

Baner prawo

Gdzie znajdziemy regulacje dotyczące nadzoru pedagogicznego? 

Normy prawne, które regulują te kwestie, są niestety rozsiane po wielu aktach. Chciałbym jednak wskazać na dwa zasadnicze akty prawne, które zawierają swego rodzaju rdzeń. Przede wszystkim zatem jest to ustawa Prawo Oświatowe oraz Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w Sprawie Nadzoru Pedagogicznego z 2017 roku. 

Na czym konkretnie polega sprawowanie nadzoru pedagogicznego?

Jest to stałe i systematyczne badanie realizacji edukacji prowadzonej przez placówki oświatowe. Ustawodawca wymienił cztery elementy kluczowe w jego zakresie. 

Obejmuje on analizę i ocenę procesu kształcenia, badanie warunków działalności edukacyjnej, również kwestie bezpieczeństwa, udzielanie pomocy nauczycielom oraz placówkom w zakresie realizacji ich zadań i inspirowanie nauczycieli

Formy sprawowania nadzoru pedagogicznego 

W rozporządzeniu wymienione są cztery formy nadzoru pedagogicznego - ewaluacja, kontrola, wspomaganie i monitorowanie. Za ich pomocą organy nadzoru realizują swoje funkcje. Ewaluacja to generalnie badanie efektów nauczania, realizacji programu i metodyki. Kontrola dotyczy przestrzegania prawa i statutu. Wspomaganie - czyli funkcje wspomagające np. przy przygotowywaniu materiałów pedagogicznych dla nauczycieli, organizowaniu spotkań, konferencji czy materiałów szkoleniowych. I wreszcie ostatnia forma nadzoru, czyli monitorowanie - bieżąca i stała kontrola nad tym, co się dzieje w systemie oświaty. 

Rola dyrektora przedszkola jako organu nadzoru pedagogicznego

Ta rola ogranicza się tylko do placówek publicznych tak naprawdę. W przypadku placówek niepublicznych jest wyraźnie wspomniane, że przepisy dotyczące nadzoru pedagogicznego stosuje się odpowiednio dla placówek niepublicznych z wyłączeniem tego zakresu kompetencji i obowiązków dyrektora. Rolę organu nadzoru pełni kurator oświaty. Ze szczególnymi wyjątkami - są pewne placówki, gdzie rolę tę pełni właściwy minister (np. placówki artystyczne).

Natomiast dyrektor w placówkach publicznych pełni istotną funkcję. Określa i przygotowuje roczny plan nadzoru dla swojej placówki a na zakończenie roku dokonuje w trakcie rady pedagogicznej omówienia wyników efektów swoich obserwacji i kontroli. Inną ważną funkcją jest wspieranie nauczycieli - motywowanie, diagnozowanie pracy, pomoc wszelkiego rodzaju. Z tym oczywiście bywa niestety różnie, w zależności od osoby. 

Uprawnienia organu nadzoru pedagogicznego

Obowiązujące prawo daje osobie nadzorującej bardzo szerokie uprawnienia względem czynności nadzorczych. Ma oczywiście pełen wstęp do placówki oświatowej, może dokonywać przeglądu dokumentacji dotyczącej przebiegu nauczania i kwalifikacji nauczycieli. Może brać udział w zajęciach jako obserwator, również w posiedzeniach rady pedagogicznej. 

Narzędzia bezpośredniego oddziaływania

Są pewne instrumenty działań władczych, które podlegają ścisłej reglamentacji i określeniu w jaki sposób organ nadzoru ingeruje w działalność placówki. W tym zakresie organ nadzoru nie może wychodzić poza te regulacje. Nazwijmy je czterema podstawowymi narzędziami bezpośredniego oddziaływania. Jeśli organ nadzoru pedagogicznego stwierdzi uchybienia, to może po pierwsze wydać zalecenia dla dyrektora placówki do usunięcia tych uchybień w określonym terminie. To jest podstawowe narzędzie, które dotyczy zazwyczaj bardziej błahych spraw. Ustawodawca wprowadził tutaj również pewien mechanizm kontroli, można rzec - odwoławczej. Dyrektor może zatem w terminie siedmiu dni złożyć zastrzeżenia wobec zaleceń. Jeśli tego nie zrobi, lub nie zostaną one rozpatrzone pozytywnie, ma 30 dni, aby wykonać zalecenia i poinformować o tym. Jeśli tego nie zrobi, z reguły zawiadamiany jest organ prowadzący.

Bezpośrednie zalecenia

Drugiego narzędzia używamy już w nieco poważniejszych sytuacjach. Organ nadzoru zawiadamia organ prowadzący o stwierdzonych uchybieniach, by ten podjął działania dyscyplinarne wobec np. dyrektora placówki. I wreszcie trzecie narzędzie polega na wydawaniu zaleceń bezpośrednio organowi prowadzącemu. W takim wypadku ustawodawca nie przewidział elementu odwoławczego. 

Droga do likwidacji placówki

Czwarty mechanizm dotyczy tylko placówek niepublicznych. Organ nadzoru może użyć środka, który otwiera drogę do wykreślenia placówki z ewidencji, czyli jej likwidacji. Jeżeli stwierdza, że dyrektor lub organ prowadzący dopuścili się naruszenia prawa - może wydać zalecenia, określając termin wykonania. Rygor w tym wypadku jest dość poważny, ponieważ nieusunięcie w terminie wspomnianych uchybień powinno uruchomić procedurę wykreślenia z listy placówek. Jednak brak realizacji tej procedury hamuje możliwość wykreślenia placówki z ewidencji. 

Rola kuratora oświaty w nadzorze pedagogicznym 

Ta rola jest bardzo istotna, a wręcz kluczowa w przypadku placówek publicznych, jako rola hamująca, blokująca. Odwrotnie będzie w placówkach niepublicznych - tutaj ta rola jest inicjująca. Ustawodawca pozwala jednostkom oraz organom prowadzącym dokonać likwidacji szkół lub placówek według własnego uznania. Nie ma kryteriów ustawowych, które narzucałyby przesłanki tej likwidacji. To mogą być kryteria społeczne, ekonomiczne (na ogół), nawet polityczne. Aby uchwała o likwidacji była ważna, muszą być spełnione kryteria formalne, oraz musi być pozytywna opinia kuratora dotycząca likwidacji. 

Pozytywna opinia kuratora dotycząca likwidacji placówki

Taka pozytywna opinia może mieć miejsce wtedy, gdy - w pierwszej kolejności  - organ prowadzący wypełni warunki formalne. W terminie sześciu miesięcy przed planowaną likwidacją muszą zostać zawiadomieni rodzice i organy wykonawcze (oraz kurator) o zamiarze likwidacji. Następnie musi zagwarantować uczniom z tej placówki kontynuowanie nauki na tych samych zasadach. 

Jeśli kurator skłania się ku opinii negatywnej, musi wskazać konkretny przepis prawa materialnego, który został naruszony. Nie może to być zapis zbyt ogólnikowy. Kurator musi zatem się postarać i dobrze uzasadnić negatywną opinię. 

Baner

Inicjująca rola kuratora oświaty w placówkach niepublicznych

W przypadku placówek niepublicznych rola kuratora jest odwrotna - czyli inicjująca. Mowa tutaj o likwidacji przymusowej. Kiedy to następuje? Reguluje to prawo oświatowe, w którym znajdziemy dwie przesłanki, które powodują, że taka likwidacja może nastąpić. Pierwsza z nich to naruszenie przepisów prawa oświatowego. Druga - jeśli organ prowadzący mimo instrumentu bezpośredniego - polecenia usunięcia uchybień w terminie - tego nie uczynił, to otwiera się możliwość wykreślenia placówki niepublicznej z ewidencji przez organ ewidencyjny, a to jest równoznaczne z mocy prawa z jej likwidacją. Zachodzi tutaj współdziałanie dwóch podmiotów. 

Ściśle określony instrument prawny

Proszę zwrócić uwagę na to, że często popełniany jest pewien błąd związany z drugą przesłanką. Nie wystarczy bowiem samo uchybienie przepisom, musi zajść również skorzystanie przez organ nadzoru pedagogiczny z tego ściśle określonego instrumentu. Jeśli organ nadzoru skorzysta z innego - czyli zamiast polecenia wyda np. dla dyrektora zalecenie usunięcia uchybień - to nie otwiera drogi do likwidacji placówki, ponieważ użyto nie tego narzędzia. 

Usunięcie uchybień po wyznaczonym terminie 

Zdarza się, że zostaje stwierdzone uchybienie. Zostaje zatem wydane polecenie usunięcia uchybień w konkretnym terminie. Ktoś z jakichś powodów nie dotrzymuje tego terminu. I co wtedy? Organ wydaje decyzję o wykreśleniu placówki. Ale zanim wyda taką decyzję - to jakiś czas mija. Ktoś się reflektuje i chce naprawić tę sytuację, pomimo, że termin minął.

Moja analiza przepisów w takiej sytuacji wskazuje, że w chwili wydania decyzji musi występować stan naruszenia prawa. Jeżeli zatem uchybienie zostanie usunięte do chwili wydania decyzji, to w mojej ocenie brzmienie tego przepisu nie pozwala wykreślić takiej placówki z listy. 

Więcej informacji dotyczących nadzoru pedagogicznego znajdziesz w "Przewodniku po prawie oświatowym dla dyrektorów żłobków i przedszkoli" Zapraszamy do udziału!

Robert Gałęski

Radca prawny, Partner i szef Departamentu Prawa Oświatowego w należącej do Grupy Kapitałowej Auxilia Kancelarii LEXBRIDGE Groński Adwokaci i Radcowie Prawni sp. k. we Wrocławiu. Prowadził pracę naukową i dydaktyczną na Uniwersytecie Wrocławskim w ramach studiów doktoranckich. Specjalizuje się w zagadnieniach prawa oświatowego, postępowania cywilnego i administracyjnego oraz prawa rzeczowego.

Autor opracowań z zakresu prawa administracyjnego i licznych publikacji w branżowych portalach. Posiada wieloletnie doświadczenie praktyczne, wykonując zawód radcy prawnego. Pełnomocnik placówek niepublicznych w sprawach cywilnych i administracyjnych dotyczących dotacji oświatowych, w tym sporów o tzw. uzupełnienie dotacji. Autor licznych skarg kasacyjnych dotyczących dotacji oświatowych zakończonych sukcesem i korzystnym dla niepublicznych placówek oświatowych wyrokiem.

Udostępnij stronę:

Skopiuj link
KształtyKształty