Dotacja oświatowa 2025. Nowe regulacje i zasady obliczania wysokości dotacji
Rok 2025 przynosi istotne zmiany w systemie finansowania edukacji w Polsce. Wprowadzone reformy dotyczą zarówno sposobu naliczania dotacji oświatowych, jak i zasad finansowania jednostek samorządu terytorialnego. Jakie są główne zmiany i co oznaczają one dla przedszkoli? W ramach cyklu webinarów Przewodnik po prawie oświatowym zapytaliśmy o to mecenasa Robert Gałęskiego z Kancelarii Lexbridge.
Spis treści:
- Przyczyny zmian
- Koniec subwencji oświatowej
- Kwota potrzeb oświatowych
- Nowy system naliczania dotacji dla placówek edukacyjnych
- Dotacja oświatowa na dzieci z niepełnosprawnościami
- Zajęcia specjalistyczne a wysokość dotacji
- Dynamiczne wagi i miesięczne zmiany dotacji
- Dotacja oświatowa na faktyczną liczbę uczniów
- Okres przejściowy
- Podsumowanie
- Często zadawane pytania
- Akty prawne
Przyczyny zmian
Podstawą wprowadzonych zmian jest nowa ustawa z dnia 1 października 2024 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Celem nowego systemu jest zwiększenie dochodów samorządów, które od lat zmagały się z rosnącymi kosztami i niedoborami finansowymi. Akt ten wprowadza nowe sposoby uzyskiwania dochodów przez samorządy.
W nowym modelu dochody samorządów składają się z trzech głównych źródeł:
- Dochody własne, w tym 60% odpis od dochodów podatników płacących zarówno podatek dochodowy od osób fizycznych, jak i podatek dochodowy od osób prawnych, a przede wszystkim, także udział w dochodach podatkowych, które dotyczą ryczałtu.
- Subwencja ogólna,
- Dotacje celowe z budżetu państwa.
Ustawa zawiera również zmiany w ustawie o finansowaniu zadań oświatowych oraz ustawie o systemie informacji oświatowej dotyczące finansowania oświaty niesamorządowej.
Koniec subwencji oświatowej
Największą zmianą dla sektora edukacji jest likwidacja części oświatowej subwencji ogólnej. Zamiast niej wprowadzono kwotę potrzeb oświatowych. Każdy samorząd będzie miał określoną kwotę potrzeb, obejmującą nie tylko edukację, ale także inne obszary, np. rozwój, ekologię czy potrzeby uzupełniające.
Kwotę potrzeb porównuje się następnie z dochodami uzyskanymi z udziałów w podatkach. Jeśli dochody te pokrywają potrzeby w całości lub są większe, dany samorząd nie otrzymuje subwencji. Natomiast jeśli dochody są mniejsze, jednostka może liczyć na dofinansowanie.
Kwota potrzeb oświatowych
W przypadku budżetu na 2025 rok kwota potrzeb oświatowych została określona na 102,6 miliarda złotych i jest dzielona między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego. Proces ten nadzoruje Minister Edukacji Narodowej. Co istotne, ustawodawca przewidział, że do 30 czerwca kwota ta będzie przeliczona i zweryfikowana na podstawie faktycznych wydatków, co pomoże w bardziej adekwatnym planowaniu finansów na kolejne lata. Urealnienie tej kwoty wpłynie na przyszłe budżety, ale nie zmieni wysokości już wypłaconych dotacji.
Nowy system naliczania dotacji dla placówek edukacyjnych
W 2025 roku dotacje dla przedszkoli ogólnodostępnych pozostają bez zmian, co oznacza, że podstawą naliczania jest planowana liczba uczniów. Jednak samorządy muszą uchwalić nowe zasady określające, na jakiej podstawie będzie wyliczana faktyczna liczba uczniów w danym miesiącu. Kluczowa będzie tutaj ścisła aktualizacja danych w Systemie Informacji Oświatowej (SIO).
Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, ustala tryb udzielania i rozliczania dotacji.
Art. 38. [Ustalenie trybu udzielania i rozliczania dotacji oraz trybu przeprowadzania kontroli; przetwarzanie danych osobowych], Ustawa o finansowaniu zadań oświatowych z dnia 27 października 2017 r.
Największe zmiany dotyczyć będą natomiast dotacji przyznawanych na dzieci niepełnosprawne uczęszczające do szkół i przedszkoli ogólnodostępnych.
Dotacja oświatowa na dzieci z niepełnosprawnościami
Przypomnijmy, że zgodnie z rozporządzeniem w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym kształcenie, wychowanie i opiekę dla uczniów niepełnosprawnych organizuje się m.in. w:
- szkołach i przedszkolach: ogólnodostępnych, ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi, integracyjnych, ogólnodostępnych z oddziałami specjalnymi, specjalnych;
- oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych;
- innych formach wychowania przedszkolnego;
- szkołach: ogólnodostępnych, ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi, integracyjnych, ogólnodostępnych z oddziałami specjalnymi,
Warto zaznaczyć, że zasady finansowania kształcenia specjalnego w przedszkolach z oddziałami integracyjnymi i specjalnych się nie zmienią. Nie zmienią się też zasady wypłacania dotacji na WWR, poza tym, że wprowadzane będą inne oznaczenie wag.
Zmianie ulegną wagi za pomocą których wyliczana będzie dotacja oświatowa dla danego dziecka, ale przede wszystkim dotacje będą uzależnione od liczby godzin wsparcia przyznanych uczniowi. Wagi zostaną dostosowane do konkretnych typów niepełnosprawności, takich jak autyzm, niepełnosprawność intelektualna czy ruchowa.
Zajęcia specjalistyczne a wysokość dotacji
Kluczowa dla obliczania wysokości dotacji będzie przede wszystkim liczba godzin wsparcia udzielonego dziecku. Dotyczy to m.in. zajęć ze specjalistami (np. logopedą).
Osoby prowadzące przedszkola muszą zwrócić szczególną uwagę na dokumentację, taką jak orzeczenia o kształceniu specjalnym i Indywidualne Programy Edukacyjno-Terapeutyczne (IPET), aby skutecznie uzasadnić liczbę godzin wsparcia przypisanych uczniom.
Nowe poziomy wag w zależności od ilości godzin udzielonego wsparcia:
- Powyżej 10 godzin wsparcia tygodniowo – najwyższa dotacja,
- Od 5 do 10 godzin – średnia dotacja,
- Od 2 do 5 godzin – niższa dotacja,
- Od 0 do 2 godzin – najniższa dotacja.
Dynamiczne wagi i miesięczne zmiany dotacji
Wysokość wag stosowanych w systemie finansowania oświaty będzie podlegać dynamicznym zmianom w ciągu roku. Kluczowym czynnikiem wpływającym na te zmiany będzie stan danych w Systemie Informacji Oświatowej (SIO), które muszą być aktualizowane co miesiąc.
Wysokość dotacji na jedno dziecko może może więc różnić się z miesiąca na miesiąc.
Rozwiązanie takie ma zapewnić możliwość długoterminowego planowania wydatków i inwestycji przez samorządy. Dla dyrektorów placówek oświatowych oznacza to jednak konieczność bieżącego monitorowania danych i dostosowywania się do potencjalnych wahań wysokości dotacji, które utrudnią kontrolowanie i analizowanie budżetu.
Dotacja oświatowa na faktyczną liczbę uczniów
Nowe zasady dotyczące naliczania dotacji wymagają szczególnej uwagi przy określaniu liczby uczniów uprawnionych do wsparcia finansowego. Kluczowe będzie monitorowanie dat, które samorządy określą w swoich uchwałach jako moment decydujący o liczbie uczniów objętych dotacją.W praktyce oznacza to konieczność ścisłej kontroli terminów i weryfikacji, czy dane dziecko może zostać uwzględnione w danym miesiącu.
Przykład:
Zgodnie z uchwałą miejscową dyrektor ma obowiązek podać liczbę uczniów objętych kształceniem do drugiego dnia miesiąca. Jeśli uczeń otrzyma orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego 24 stycznia, ale zajęcia rozpoczną się dopiero 5 lutego, to zgodnie z obecnymi regulacjami dotacja oświatowa na to dziecko zostanie naliczona dopiero od marca. Wynika to z interpretacji, według której kluczowa jest data faktycznego rozpoczęcia zajęć, a nie samo wydanie orzeczenia czy jego zgłoszenie do organu dotującego.
Taka sytuacja wymaga od placówek bieżącego śledzenia przepisów lokalnych i dostosowywania zgłaszanych danych do określonych terminów. Nieprawidłowe uwzględnienie liczby uczniów może skutkować błędami w rozliczeniach i wpływać na wysokość przyznanych środków.
Okres przejściowy
Warto pamiętać, że w pierwszych miesiącach 2025 roku obowiązuje okres przejściowy, w którym dotacje będą jeszcze naliczane według starych zasad. Jednak po pierwszej aktualizacji dotacji, w marcu 2025 r. przechodzimy w pełni na nowy system.
Dodatkowo, w 2025 roku zniesiono dotychczasowy limit zmian stawek dotacji (+50% lub -25%), co oznacza, że po aktualizacji może dojść do dużych wahań w wypłacanych kwotach.
Podsumowanie
Nowy system finansowania edukacji wprowadza istotne zmiany, które wpłyną na zarządzanie placówkami oświatowymi. Kluczowe aspekty to:
- Likwidacja subwencji oświatowej i wprowadzenie kwoty potrzeb oświatowych,
- Dynamiczne wagi dotacyjne, które mogą zmieniać się co miesiąc,
- Nowe zasady finansowania dzieci z orzeczeniami o kształceniu specjalnym,
- Konieczność precyzyjnej aktualizacji danych w SIO,
- Zniesienie limitów zmian dotacji w 2025 roku.
Zmiany te wymagają od dyrektorów szkół, przedszkoli oraz organów prowadzących placówki edukacyjne szczególnej uwagi i dostosowania się do nowych przepisów. Warto już teraz zacząć przygotowania, aby uniknąć problemów finansowych i organizacyjnych w nadchodzących miesiącach.
Często zadawane pytania
Czy w liczbę godzin wsparcia dla dziecka z niepełnosprawnościami sprzężonymi i z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, wliczane są tylko zajęcia ze specjalistami?
W takim przypadku liczba godzin wsparcia nie obejmuje wyłącznie zajęć ze specjalistami, lecz stanowi sumę różnych form edukacyjnego i terapeutycznego wsparcia ucznia. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wliczane są zarówno zajęcia edukacyjne i wychowania przedszkolnego realizowane indywidualnie lub w małych grupach, jak i zajęcia rewalidacyjne oraz pomoc psychologiczno-pedagogiczna – zarówno w formie indywidualnej, jak i grupowej (w tym przypadku uwzględniana jest połowa liczby godzin). Dodatkowo brane są pod uwagę godziny pracy nauczycieli specjalnych oraz specjalistów zatrudnionych w celu współorganizowania kształcenia specjalnego, a także pomoc nauczyciela dla uczniów z autyzmem i niepełnosprawnościami sprzężonymi. Oznacza to, że wsparcie obejmuje szeroki zakres działań dydaktycznych i terapeutycznych, a nie tylko zajęcia prowadzone przez specjalistów.
Czy z dotacji można pokryć wynagrodzenie nauczyciela wspomagającego?
Jeżeli dziecko jest uczniem z niepełnosprawnością sprzężoną oraz z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, w oddziale ogólnodostępnym w niepublicznym przedszkolu, to dotacja oświatowa powinna zostać przekazana w oparciu o wagę P88 (= 9,500), tj. dla wskazanego dziecka, dla którego liczba godzin wsparcia jest większa od 10 godzin. W tym przypadku, otrzymana dotacja oświatowa może pokryć te 4 godziny zajęć z dzieckiem, jak również wynagrodzenie dla pomocy nauczyciela/nauczyciela współorganizującego.
Czy muszę zgłaszać nieobecność dziecka w ODPN? Czy jeśli terapeuta był w pracy, ale dziecko nie przyszło, to nie otrzymam na niego dotacji?
Zaleca się bieżące aktualizowanie danych w systemie ODPN, co może być istotne w przypadku ewentualnej kontroli dotyczącej wydatkowania dotacji oświatowej. Nieobecność dziecka, jeśli została usprawiedliwiona, nie powoduje braku wypłaty dotacji. Wynagrodzenie terapeuty może być pokryte, ponieważ był on gotowy do pracy, a nieobecność dziecka była niezależna od placówki.
Akty prawne
- Ustawa z dnia 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego
- Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
- Rozporządzenie z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym
Napisane przy współpracy
Radca prawny, Partner i szef Departamentu Prawa Oświatowego w należącej do Grupy Kapitałowej Auxilia Kancelarii LEXBRIDGE Groński Adwokaci i Radcowie Prawni sp. k. we Wrocławiu. Specjalizuje się w zagadnieniach prawa oświatowego, postępowania cywilnego i administracyjnego oraz prawa rzeczowego. Posiada wieloletnie doświadczenie praktyczne, wykonując zawód radcy prawnego. Pełnomocnik placówek niepublicznych w sprawach cywilnych i administracyjnych dotyczących dotacji oświatowych, w tym sporów o tzw. uzupełnienie dotacji. Autor skarg kasacyjnych i pełnomocnik przed Sądem Najwyższym w licznych, zakończonych sukcesem sprawach dotyczących dotacji oświatowych.