Co to jest gotowość szkolna i jak przygotować informację dla rodziców

Gotowość szkolna to zdolność dziecka do rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej, co oznacza, że dziecko jest gotowe sprostać wymaganiom szkoły i jest otwarte na zdobywanie wiedzy. W artykule omówimy, czym jest gotowość szkolna, kto i kiedy ją ocenia, jakie umiejętności dziecko powinno posiadać po zakończeniu etapu wychowania przedszkolnego oraz jak przygotować informację o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej.

Spis treści:

• Czym jest gotowość szkolna?
• Kto i kiedy ocenia gotowość szkolną
• Co dziecko powinno umieć po zakończeniu etapu wychowania przedszkolnego?
• Informacja o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej
• Często zadawane pytania
• Akty prawne

Czym jest gotowość szkolna?

Gotowość szkolna to zbiór cech psychofizycznych, które kształtują się w ciągu pierwszych sześciu lat życia dziecka i umożliwiają mu przystosowanie się do nauki w szkole. Jest to moment, kiedy dziecko jest w stanie sprostać wymaganiom stawianym przez szkołę oraz jest otwarte na zdobywanie wiedzy. Wielu dzieciom udaje się osiągnąć gotowość szkolną po ukończeniu zerówki.

Osiągnięcie przez dziecko odpowiedniego poziomu rozwoju pozwala mu na skuteczne uczestnictwo w zajęciach oraz nawiązywanie relacji z rówieśnikami i nauczycielami. W praktyce oznacza to, że dziecko kończące przedszkole powinno być w stanie zrozumieć i przestrzegać zasad szkolnych, a także posiada podstawowe umiejętności niezbędne do nauki czytania i matematyki.

Kto i kiedy ocenia gotowość szkolną

Ocena gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole odbywa się zazwyczaj w ostatnim roku przedszkola, przed rozpoczęciem nauki w szkole podstawowej. Diagnoza dziecka 6-letniego prowadzona jest przez nauczycieli przedszkolnych, którzy oceniają rozwój dziecka w kluczowych obszarach. W niektórych przypadkach, szczególnie gdy pojawiają się wątpliwości co do gotowości dziecka, w proces mogą zostać zaangażowani specjaliści pracujący w przedszkolu, tacy jak psycholog czy logopeda, a nawet lokalka poradnia psychologiczno-pedagogiczna.

Warto, aby rodzice byli aktywnie zaangażowani w ten proces, współpracując z nauczycielami w celu zapewnienia odpowiedniego wsparcia i przygotowania dziecka do podjęcia nauki w szkole.

Zazwyczaj najwięcej informacji na temat gotowości szkolnej zbieram w marcu. Nie robię tego na ostatnią chwilę z powodu złego planowania pracy, tylko dlatego, że chcę, aby dane były jak najbardziej aktualne. Z psychologii rozwojowej wiemy, że dziecko w tym wieku przechodzi przez fazę intensywnego rozwoju, co sprawia, że tydzień do tygodnia jest niepodobny, a co dopiero miesiąc do miesiąca. Nawet jeśli diagnozę gotowości przeprowadzamy w kwietniu, to od pójścia do szkoły dziecko dzieli jeszcze cztery miesięce, podczas których możemy zrealizować to, co jest zawarte w podstawie programowej.

Gabriela Fejkiel, nauczycielka i dyrektorka przedszkola

Co dziecko powinno umieć po zakończeniu etapu wychowania przedszkolnego?

Szczegółowe wytyczne na temat gotowości szkolnej znaleźć można w w Podstawie Programowej Wychowania Przedszkolnego, zawartej w Rozporządzeniu MEN z dnia 14 lutego 2017r., Dz.U.2017 poz.356). Dokument ten określa osiągnięcia dziecka na koniec wychowania przedszkolnego, a więc wiedzę, umiejętności i kompetencje, które powinno posiadać dziecko rozpoczynające naukę w szkole, w odniesieniu do czterech obszarów rozwoju:

• fizycznego
• emocjonalnego
• społecznego
• poznawczego.

O ile łatwo jest nam wymiernie diagnozować rozwój poznawczy, o tyle pozostałe aspekty rozwoju dziecka są już trudniejsze. Dlatego kwiecień to też dobry moment na to, żeby poobserwować dzieci, jak funkcjonują w grupie.

Gabriela Fejkiel, nauczycielka i dyrektorka przedszkola

Obszar rozwoju fizycznego

Oceniane aspekty rozwoju fizycznego obejmują małą motorykę, samodzielność w higienie oraz prawidłową postawę ciała. Te umiejętności są niezbędne do nauki pisania oraz wykonywania codziennych czynności samoobsługowych.

Dziecko gotowe do podjęcia nauki w szkole podstawowej potrafi m.in.:

• samodzielnie wykonywać czynności higieniczne
• uczestniczyć w zabawach ruchowych
• inicjować zabawy konstrukcyjne
• spożywać posiłki z użyciem sztućców
• wykazuje sprawność i koordynację ciała, umożliwiającą naukę czytania i pisania.

Obszar rozwoju emocjonalnego

Rozwój emocjonalny dziecka jest oceniany poprzez obserwację jego zachowań podczas zabaw terapeutycznych oraz w codziennych sytuacjach. Jest on kluczowy dla samodzielności dziecka oraz jego umiejętności nawiązywania kontaktów zarówno z rówieśnikami, jak i dorosłymi. Wpływa też na jego zdolność do radzenia sobie z emocjami takimi jak strach czy frustracja, a więc jest niezwykle ważny w procesie adaptacji w nowym szkolnym środowisku,

Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole potrafi m.in.:

• rozpoznawać i nazywać emocje, radzić sobie z nimi,
• szanować emocje innych,
• adaptować się w nowym otoczeniu, w
• rozstawać się z rodzicami bez lęku,
• szukać wsparcia w trudnych sytuacjach,
• wykazywać troskę o zwierzęta i przyrodę.

Obszar rozwoju społecznego

W obszarze rozwoju społecznego obserwuje się dziecko w małych grupach oraz w sytuacjach konfliktowych, co dostarcza cennych informacji o jego interakcjach. Dzieci, które są gotowe na szkołę, potrafią współpracować z rówieśnikami, przestrzegają zasad grupowych, takich jak czekanie na swoją kolej i dzielenie się zabawkami.

Dziecko gotowe do rozpoczęcia nauki w szkole potrafi:

• nawiązywać relacje rówieśnicze,
• wyrażać swoją przynależność do różnych grup,
• zna swoje imię, nazwisko i adres,
• używa zwrotów grzecznościowych,
• ocenia swoje zachowanie,
• respektuje zasady grupowe.

Obszar rozwoju poznawczego

Poznawczy obszar rozwoju dziecka jest najbardziej rozbudowany, ponieważ obejmuje różnorodne umiejętności niezbędne do podjęcia nauki w szkole podstawowej. W obszarze rozwoju poznawczego oceniane są umiejętności takie jak koncentracja uwagi, gotowość do nauki matematyki, czytania czy pisania.

Informacja o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej

Informacja o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej jest dokumentem, który stanowi niejako podsumowanie całej edukacji przedszkolnej dziecka. Zawiera ona ocenę gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowe, uwzględniającą jego rozwój fizyczny, emocjonalny, społeczny oraz poznawczy. Dokument ten nie tylko informuje o mocnych stronach dziecka, ale również wskazuje obszary wymagające dodatkowego wsparcia i potrzeby rozwojowe dziecka. Dzięki temu rodzice mogą podjąć odpowiednie działania, które wesprą dziecko w osiąganiu dojrzałości szkolnej.

Ważne jest, aby rodzice zrozumieli, że arkusz gotowości szkolnej, który otrzymują około dwudziestego któregoś kwietnia, opisuje aktualny stan rozwoju dziecka na ten moment.

Gabriela Fejkiel, nauczycielka i dyrektorka przedszkola

Przekazanie informacji rodzicom

Dyrektor przedszkola ma obowiązek dopilnować, aby informacja o gotowości szkolnej została przekazana rodzicom do 30 kwietnia roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko ma rozpocząć naukę w szkole podstawowej. Jest to jeden z dokumentów, który obowiązkowo wystawiany jest na ujednoliconym druku zawartym w rozporządzeniu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 7 czerwca 2023 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków. Ten oraz wiele więcej przydatnych wzorów dokumentów znajdziesz w Przyborniku Dyrektora Livekid.

Sposób przekazania tej informacji jest zależny od decyzji dyrektora - dokument można przekazać osobiście podczas zebrania, indywidualnych spotkań lub w formie elektronicznej, np. poprzez aplikację. Ważne jest jednak aby w jakiś sposób udokumentować przekazanie informacji rodzicowi, co może być kluczowe w momencie kontroli z kuratorium.

Informacji o gotowości szkolnej a szkoła

Co ważne, informacja o gotowości szkolnej, choć jej wydanie jest obowiązkowe, nie ma żadnej mocy prawnej. Rodzic nie ma obowiązku przedstawiać dokumentu w szkole podstawowej, a nauczyciele nie mają prawa wymagać jego okazania. Co więcej, jeśli rodzic zdecyduje się posłać dziecko do szkoły pomimo negatywnej oceny jego gotowości szkolnej przez nauczycieli przedszkolnych, dyrektor szkoły ma obowiązek przyjąć dziecko do pierwszej klasy.

Często zadawane pytania

Czy diagnoza gotowości szkolnej jest obowiązkowa?

Tak, diagnoza gotowości szkolnej jest obowiązkowa. Prowadzenie obserwacji i diagnozy to jeden z ustawowych obowiązków nauczycieli przedszkolnych, a w przypadku dzieci realizujących obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne, muszą oni przygotować ocenę gotowości szkolnej, która następnie zostaje przekazana rodzicom.

Czy rodzic ma obowiązek przedstawić informację o gotowości szkolnej dziecka w szkole podstawowej?

Nie. Rodzic nie ma obowiązku przedstawiać informacji o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole, a nauczyciel nie ma prawa go wymagać. Wszystko zależy od dobrej woli obydwu stron.

Czy istnieje wzór informacji o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej?

Tak, informację o gotowOści szkolnej wydaje się na ujednoliconym ujednoliconym druku zawartym w rozporządzeniu Ministra Edukacji i Nauki z dnia 7 czerwca 2023 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków.

Akty prawne

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej
• Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 7 czerwca 2023 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków